چکیده:
نظارت بر الگوهای فضایی و زمانی از رشد و توسعة شهری و شناسایی عوامل آن برای برنامهریزی شهری و توسعة پایدار بهویژه در کشورهای درحالتوسعه بسیار ضروری است. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی تغییرات زمانی - مکانی الگوهای استفاده از زمین در کرمانشاه به عنوان اهرم کنترل این تغییرات نسبت تحوّلات آیندة این شهراست. برای تولید نقشة کاربری اراضی از تصاویر ماهوارهای لندست 8 و 7 سنجندة OLI و ETM+ مربوط به سالهای 1991 و 2016 استفاده شد که پس از انجام پردازش و پیشپردازشهای لازم، نقشة کاربری اراضی تهیّه گردید و نقشههای رستری وارد نرمافزار فراگست شد؛ سپس تجزیه و تحلیل از الگوهای سیمای سرزمین، در قالب رویکرد چشمانداز محیطزیستی با استفاده از معیارهای فضایی (متریکهای سیمای سرزمین) انجام شد. نتایج به دست آمده نشان داد که مساحت کاربری مسکونی طی دورة مورد مطالعه به میزان 3304 هکتار افزایش داشته است. بیشتر مقدار کاهش نیز مربوط به کاربری بایر و بدون پوشش یعنی 2492 هکتار است؛ همچنین با توجّه به نتایج تجزیه و تحلیل متریکهای سیمای سرزمین کاربری مسکونی در متریکهای درصد از سیما، مجموع حاشیه، تراکم حاشیه، شاخص بزرگترین لکّه، تعداد لکّهها و تراکم لکّهها روندی افزایشی داشته است. کاربری کشاورزی در سه متریک میانگین اندازة لکّه به میزان 81/ 42 هکتار، میانگین شاخص شکل به میزان 03/ 0 و میانگین فاصلة اقلیدسی نزدیکترین همسایه به میزان 48/ 10 متر افزایش داشته است. کاربری بایر و بدون پوشش فقط در متریکهای شاخص شکل سیما، تراکم حاشیه، مجموع حاشیه و میانگین اندازة لکّه افزایش داشته است. پوشش درختی هم در پنج متریک (شاخص شکل سیما، تعداد لکّهها، تراکم لکّهها و پراکندگی نسبی) افزایش داشته و در سایر متریکها روند کاهشی داشته است. پهنة آبی نیز فقط در متریک مجموع لبه و مرز به میزان 81870 متر افزایش داشته است.
It is essential to monitor the spatial and temporal patterns of urban development and identify factors to urban planning and sustainable development، especially in developing countries. The main purpose of this study was to identify the spatio-temporal changes in Kermanshah land-use patterns as a lever، control the changes of future developments the city. To produce a land use map from satellite images Landsat 7 and 8 sensors OLI and ETM+ Related to 1991 and 2016 were used. After processing and pre-processing، necessary land use map was prepared and maps Enter were FRAGSTATS 4.2 software. The analysis of landscape patterns was done based on landscape ecology approach using spatial criteria (landscape metrics). The results showed that during the period studied residential area of 3304 hectares has been increased. More reduction amount is related to the user without covering 2492 hectares. Also، according to the results of the analysis metrics landscape has an increasein Residential User Metrics PLAND، NP، PD، LPI، TE. Farmer User has an increase in three Metrics MPS To the) 42/81 Hectare (، Shape- MN to the (0/03 Hectare) and ENN-MN to the (10/48 Hectare).Users without coverage has an increase Only Metrics MPS، TE، ED، LSI and Shape-MN. Tree cover in the five Metrics) NP، PD، LSI، IJI) increases while other metrics have decreased. The blue zone has increased only metric TE to the 81870 Meter.
خلاصه ماشینی:
"تصــاویر 1- Hermosilla 2- Porter Bollandd 3- Sun 4- Godone 5- Zhou & Wang 6- Malaviya 7- Lausch & Herzog 8- Read & Lam 9- McGarigal 10- Arnot 11- Gergel 12- Liu 13- Kim & Ellis 14- Di Bari 15- Herold 16- Ramachandra 17- Yin 18- Pan چندزمانه ، برای تجزیه و تحلیل تکامل چشم انداز و ارتباط با توزیع فضایی بسیار مفیـد و مقـرون بـه صـرفه اسـت (لیو و همکاران ، ٢٠١٠)؛ تجزیه و تحلیـل چندزمانـه بـرای تشـخیص تغییـرات در طـول زمـان ، اسـتنتاج تکامـل چشم انداز و درک پیامدهای فعالیت های انسانی در محـیط بـه خـوبی کارسـاز اسـت (رویـز١ و همکـاران ، ٢٠١٣).
علـت ایـن امـر هـم طـرح عمرانـی ایجادشـده طـی دورة ٢٥ سـاله مـورد پژوهش است و دلیل دیگر این امر، رشد ناموزون افقی شـهر کـه کشـاورزیهـای حومـه شـهر را تخریـب کـرده و شکل پراکنده تری به اراضی انسان سـاخت داده اسـت ؛ امـا در مـورد سـایر کـاربریهـا، رونـد کاهشـی را در پـیش گرفته اند که این امر سبب انسجام بیشـتر لکـه هـای ایـن کـاربری شـده و نشـان دهنـدة رشـد یکپارچـه و اتصـال لکه های مختلف بدون برنامه ریزی است و بیشترین کاهش نیز مربوط به کاربری پهنه آبی است که بـا یافتـه هـای کرمی و فقهی (١٣٩١) مطابقت دارد و همچنین با میرزایی و همکاران (١٣٩٢) همسو است .
کاهش متریک میانگین اندازة لکه ، به معنـی تکـه تکـه شـدگی بیشـتر سـیمای سـرزمین اسـت ؛ کـه در ایـن 1- Fichera 2- Hao & Frohn پژوهش ، همه کاربریها روندی کاهشی داشته اند بـه جـز کـاربری بـایر و بـدون پوشـش بـا اینکـه مسـاحت ایـن کاربری در کل روند تغییرات ٢٥ ساله مورد بررسی کاهش یافته ؛ اما بـه علـت میـزان بسـیار زیـاد تبـادلات سـایر کاربریها با کاربری بایر این یکپارچگی قابل قبول است و برای محیط شهری بسیار خطرنـاک اسـت ."