چکیده:
تاریخ معاصر ایران حوادث زیادی را پشت سـر گذاشـته اسـت افـراد روشـنفکری دردوره قاجاریه ظهور کردند و برای پیشرفت و سربلندی وطنشان تلاش های زیادی انجـام دادنـد. نظرات آن ها در دیگر کشورها مورد توجه قرار گرفت و بسیاری از آثـار آن هـا را بـه زبـان فارسی ترجمه کردند. از جمله این افراد محمد علی فروغی ملقب به ذکاءالملک از رجـال سرشناس تاریخ معاصر می باشد که توانست توجه عام و خاص را نسبت بـه خـود جلـب کند زندگی سیاسی و فرهنگی وی به دو بخش تقسـیم مـیشـود. وی چنـد باروزیردوبـار نماینده مجلس شورای ملی و یک بار ریس دیوان عالی تمیز(دیوان کشور) بود. او همچنین عضو هیئت اعزامی به کنفراس صلح ورسای (١٩١٩م ) وریاست جامعه ملـل را بـر عهـده داشته در سال ١٣٠٤ش پس از خلع دودمان قاجاریه که خود در آن نقـش داشـت ، کفیـل نخست وزیری شد و آخرین نخست وزیر ایران در دوره رضا شاه بود. وی در زمینه هـای سیاسی و فرهنگی در نیمه دوم قاجار و پهلوی فعالیت هایی انجام داده کـه شـایان توجـه است اگرچه بیشتر شهرت وی را در دوره پهلوی میشناسند اما به فعالیت هـای سیاسـی و فرهنگی وی در دوره قاجاریه کم توجه شده وی فعالیتهای خـودرا در دوره قاجاریـه و آن برهه زمانی که درجامعه ایران بحث روشنفکری مطرح بوده است و روشنفکرانی درجامعـه ایران ظهور کردند وی به نسل دوم روشنفکری ایران تعلق داشت . در این دوره روشنفکران از لحاظ سیاسی و فرهنگی با دیگر کشورها در رقابت بودند و به هرطریقـی مـیخواسـتند هویت ایرانی را به رخ دیگران نشان دهندراآغاز کرد در این دوره حساس بود که فروغی از دل جامعه ایرانی سربرآورد و فعالیت های سیاسی فرهنگی خـود را شـروع کـرد. وی هـیچ وقت ازفعالیت های سیاسی و فرهنگی غافل نماند. در این مقاله سعی میشود رویکردهای ____________________________تاریخ دریافت : ١٣٩٣/٩/١٨ تاریخ پذیرش : ١٣٩٣/١٢/١٦ / سیاسی و فرهنگی محمد علی فروغی را در دوره قاجار بررسی شود. روش تحقیق در ایـن پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و بااتکا بر منابع کتابخانه در صدد فعالیت هـای سیاسـی، فرهنگی فروغی در دوره قاجار میباشد . دررابطه با این موضوع کارهایی به صورت پراکنده انجام شده است . البته بیشتر منابع براقـدامات سیاسـی و فرهنگـی فروغـی دردوره پهلـوی اشاره دارند.
خلاصه ماشینی:
سید محمد مصطفوی اصل (دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد) رویکردهای سیاسی، فرهنگی محمد علی فروغی در دوره قاجار (١٢٥٦ش -١٣٢١ش ) چکیده تاریخ معاصر ایران حوادث زیادی را پشت سـر گذاشـته اسـت افـراد روشـنفکری دردوره قاجاریه ظهور کردند و برای پیشرفت و سربلندی وطنشان تلاش های زیادی انجـام دادنـد.
محمد علی فروغی، رویکردهای سیاسی و فرهنگی، قاجاروپهلوی مقدمه بشر در طول تاریخ ، از تداخل فرهنگ ها سودهای شایانی برده اسـت تـاریخ معاصـر ایـران سرشار از افراد روشنفکر که برای ترقی و پیشرفت آن از هیچ چیزی فرو گزار نکردند و سـعی کردند از دیگر کشورها در هر زمینه ای عقب نمانند و آثاری از خود بـر جـای گذاشـته انـد کـه مورد توجه عام وخاص قرار گرفته است که در حال حاضر ما بسیاری از آن ها را با گذر زمـان استفاده می کنیم .
در واقع سررشته همه این فعالیت هـارا بایـد در خـود فروغی جستجو کردو همچنین علاقه و میهن دوستی او به ایران که در اکثر آثار وی برجامانـده است به چشم میخورد درتمام سخنرانیهای خود حرف ازتمدن ، فرهنگ ایران کهـن مـیزنـد وی که نیمی از زندگی خود را در دوره قاجار سپری کرد در زمینه فرهنگی بـه کـار ترجمـه و نگارش مقالات گوناگون مشغول بود.
تهران : انتشارات مهر، ص ٦٦ / فعالیت های فرهنگی محمد علی فروغی را اگر چه دیگران ازنگاه سیاسی مـیشناسـند، امـا نبایـد از اقـدامات و عملکردهای فرهنگی و علمی وی بی خبر بود اگر چه اکثر فعالیـت هـای وی اغلـب در دوره پهلوی به اهتمام رسید اما در دوره قاجاریه در زمینه فرهنگی آثاری از خود برجای گذاشت .