چکیده:
مساله پیوند اعضا، به لحاظ اهمیت فوقالعادهای که در مسائل فردی و اجتماعی دارد، مورد توجه قانونگذاران کشورها قرار گرفته و اکثر کشورهای پیشرفته برای پیوند اعضا قانون دارند و در کشور ایران هم آییننامهای در تاریخ 1381/2/25 توسط هیات وزیران به تصویب رسید؛ از آنجایی که اهداکنندگان انسانی بسیار کمتر از متقاضیان عضو پیوندی هستند و بسیاری از متقاضیان هرگز به آرزویشان نمیرسند و خطر مرگ متوجه آنان است و متحمل رنج در زندگی هستند، بنابراین پزشکان برای تامین عضو پیوندی به فکر استفاده از مصنوعات و منابع نامحدود حیوانی[i] افتادهاند. برخی از حیواناتی که برای پیوند به انسان سازگار هستند، به لحاظ فقهی، نجسالعین و مردار هستند و باید حکم فقهی پیوند آنها معلوم گردد. بنابراین هدف نوشته پیش رو کاوش و بررسی مبانی فقهی مساله در جهت روشنشدن حکم آن است.
پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی با رویکرد قرآنی ـ روایی و تمرکز بر فقه امامیه صورت میپذیرد. یافتههای تحقیق نشان میدهد که پیوند اعضای حیوان نجسالعین و یا مردار به انسان بر اساس مبانی فقه ـ مانند آیات قرآن، روایات، عقل، قواعد فقهی و اصول عملیه ـ جایز بوده و فتاوای برخی از مراجع تقلید هم موید این مطلب است. پیوند عضو حیوان نجسالعین و مردار جایز میباشد، زمانی که عضو پیوندی جزء بدن انسان شود و روح در آن حلول نماید، طاهر است و نماز با آن صحیح میباشد.
خلاصه ماشینی:
"٢-٣-١- طبق برخی از احادیث ، اگر شخصی از اموال خود به گونه ای استفاده کند که دیگران را در تنگنا قرار میدهد، جایز است برای رفع تنگنا از زندگی دیگران ، مانع استفاده آن شخص شد و از آنجایی که عمل پیوند اعضای حیوان نجس العین و یا مردار به بدن انسان هم برای بیرون رفتن از تنگناهای زندگی است ، جایز است و این را میشود از حدیث زراره در مورد باغ ثمره بن جندب از امام باقر (ع ) فهمید، آنجا که میفرماید: «فقال سول الله ص للانصاری اذهب فاقلعها و ارم بها الیه فانه لأ ضرر و لأ ضرار؛ پس رسول خدا (ص ) به مرد انصاری فرمود: برو آن درخت را از جایش بکن و به سوی او انداز، زیرا (بر مؤمن ) ضرر و زیان و ضرار و زیان رساندن نیست .
) ٦ـ نقد و بررسی دیدگاه مخالف با بررسی در بین منابع موجود، مخالفت هیچ فقیهی با پیوند اعضای حیوان نجس العین و یا مردار به بدن انسان ، یافت نشد، ولی برخی از محققان شبهاتی را در مخالفت با پیوند اعضا مطرح نموده اند که آن شبهات به همراه پاسخ در ذیل بیان میگردد: ١-٦- منع مبادله به دلیل نداشتن منفعت حلال و نجاست : عمده دلیلی که ممکن است از آن در عدم جواز این مبادله استفاده نمود، مسأله نجاست عضو پیوندی است و مرحوم شیخ انصاری هم نجاست و عدم الانتفاع را از علل حرمت معاوضه بول غیر مأکول اللحم بیان میفرماید."