چکیده:
یکی از تحولات مهمی که جامعه ما در آستانة ورود به آن قرار دارد تحول علمی است. عوامل مختلفی برای این تحول لازم است که در این میان، عوامل حقوقی نقش مهمی دارند. مقالة حاضر در صدد است از میان عوامل مختلفی که بر تحول و رشد علمی کشور تأثیر دارند برخی از عوامل حقوقی را که می توان آنها را عوامل تشکیل دهنده محیط حقوقی تولید علم نامید معرفی و مطالعه کند. این عوامل عبارت اند از قانون برای پژوهش، آزادی علمی، آزادی اندیشه و بیان، حق دسترسی به اطلاعات، مالکیت های فکری، سهیم کردن دیگران در دادههای پژوهشی، نظام مند کردن وضعیت حقوقی پارک های علم و فناوری و انجمن های علمی. عوامل مذکور تنها بخشی از عوامل سازندة محیط حقوقی مناسب برای تولید علم و فناوری به شمار می روند.
خلاصه ماشینی:
اين عناصر عبارت اند از حمايت از وضع قانون براي پژوهش ، آزادي علمي، آزادي انديشه و بيان ، حق دسترسي به اطلاعات ، مالکيت هاي فکري، سهيم کردن ديگران در داده هاي پژوهشي، نظام مند کردن وضعيت حقوقي پارکهاي علم و فناوري و انجمن هاي علمي .
براي مثال ، دولت آمريکا مقوله هاي زيادي از اطلاعات توليد شده به وسيله حکومـت فـدرال و بيـشتر ايالـت هـاي حکـومتي را از شمول حمايت هاي حقوق مالکيت هاي فکري استثناء کرده است ؛ بـا اسـتفاده از سـازوکارهاي قراردادي، قواعد و رويه هاي سنتي حاکم بر در دسترس ديگران قرار دادن داده هاي پژوهشي را تقويت کرده و اين امر را به عنوان يکي از شروط اعطاي تسهيلات و کمـک هـاي مـالي بـراي جمع آوري داده ها يا انجام پژوهش ها قلمداد کرده اسـت ؛ قلمـرو داده هـا و اطلاعـات غيرقابـل حمايت به وسيله نظام کپيرايت و نيز قلمرو ساير استثنائات و امتيازاتي را که با هدف حمايت از توليد و اشاعۀ علم و آموزش برقرار ميشوند بسيار گسترش داده است Steering Committee) on the Role of Scientific and Technical Data and Information in the Public Domain,2003:3) بنابراين ، بايد باانديشمنداني همداستان شد که معتقدند حجم زيادي از داده هـا و اطلاعـاتي که به وسيلۀ حکومت توليد ميشود ضرورتا بايد در حوزة عمومي و در دسترس همگـان قـرار گرفته و از قلمرو مالکيت هاي فکري مستثنا شوند.