چکیده:
هدف این پژوهش ارزیابی میزان تأثیر به کارگیری رابطین بهداشت(داوطلبین زن)در تغییر آگاهی و عملکرد بهداشتی خانوارهای تحت پوشش مراکز بهداشتی-درمانی شهری،شهرهای تهران(منطقه جنوب)،سسندج و شهرکرد بوده است. برای انجام این پژوهش نیمه آزمایشی نخست در هر یک از شهرهای مورد بررسی یک مرکز بهداشتی درمانی شهری که برنامه رابطین در آنجا اجرا میشد به عنوان"مرکز آزمایشی"و یک مرکز بهداشتی درمانی شهری که برنامه رابطها در آنجا اجرا نمیشد اما جمعیت زیر پوشش آن از نظر اقتصادی و اجتماعی مشابه جمعیت زیر پوشش مرکز مورد بررسی بود به عنوان "گروه گواه"در نظر گرفته شدند.آزمودنیهای دو گروه را 400 زن 15 تا 49 ساله شوهردار و کودکان 1تا 4ساله و نوزادان 12 تا 18 ماهه آنها تشکیل میداد.روش گردآوری اطلاعات به صورت مصاحبه حضوری با پاسخگویان و با استفاده از پرسشنامه بود.در "مراکز آزمایشی"پیش از اجرای برنامه رابطین بهداشت،شاخصهای مورد نظر پژوهش در زمینه آگاهی و عملکرد بهداشتی زنان جامعه که در اهداف پژوهش مشخص شده بود اندازهگیری شد.پس از اجرای برنامه از مراکز آزمایشی و گواه نمونهگیری شد و بین نتایج مرکز آزمایشی پیش و پس از اجرای برنامه رابطین و بین مراکز آزمایش و گواه مقایسه انجام گرفت.یافتههای پژوهش نشان داد که در اثر اجرای برنامه میزان آگاهی"گروه آزمایش"و نسبت به"گروه گواه"در منطقه جنوب تهران افزایش چشمگیری داشته است.بطوریکه از 10 مورد شاخص تعیین شده برای آگاهی،9 مورد آن افزایش معنیدار نشان داد.در شهرهای سنندج و شهرکرد تغییرات دیده شده بیشتر نسبت به پیش از اجرای برنامه رابطین بهداشت بود ولی نسبت به گروه گواه تغییرات معنیدار نداشت.یافتههای پژوهش نشان داد که در زمینه عملکرد مادران دارای کودک 1تا 4 ساله،در هر سه شهر مورد بررسی فعالیت رابطین بهداشت باعث گردید که مادران بیشتر از مراکز نزدیک برای انجام مراقبت کودک خود بهره گیرند.ولی در زمینه مراقبت مرتب کودکان خود تنها در منطقه جنوب تهران در اثر فعالیت رابطین بهداشت نسبت به گروه گواه تغییرات مثبتی دیده شد،در شهر سنندج و شهرکرد این تغییرات در گروه آزمایش و گروه گواه معنیدار نبود.
خلاصه ماشینی:
"بنابر این هدف کلی پژوهش حاضر ارزیابی اثرات به کارگیری"برنامه رابطین بهداشت"بر افزایش سطح آگاهی و عملکرد بهداشتی خانوارها شهری ساکن شهر تهران(منطقه جنوب)، سنندج و شهرکرد بود که با به کارگیری شاخصهای زیر انجام گردید: الف)میزان آگاهی زنان مورد بررسی در زمینه: 1-بهداشت آب آشامیدنی 2-تغذیه کودکان شیرخوار 3-چگونگی مراقبت و درمان مبتلا به اسهال 4-چگونگی مراقبت و درمان کودکان مبتلا به عفونت دستگاه تنفسی فوقانی 5-شناخت روشهای پیشگیری از بارداری 6-فاصله و سن مناسب برای زایمان 7-وزن و رشد کودک 8-مراقبتهای ضروری در دوران بارداری 9-تنظیم خانواده و عوامل مؤثر بر آن 10-شناخت فاصله زمانی لازم برای مراقبت کودکان 1 تا 4 ساله ب)عملکرد زنان بررسی در زمینه: 1-اقدام به موقع برای مراقبت کودکان صفر تا چهار سال 2-استفاده از مرکز بهداشتیدرمانی نزدیک منزل برای انجام مراقبت کودکان 3-مراقبت بهداشتی مرتب برای کودکان تا چهار سال بر اساس پرونده خانوار 4-استفاده از کلستروم(آغوز)برای نخستین به تغذیه به نوزاد 5-استفاده انحصاری از شیر مادر برای کودکان زیر 4 ماه 6-شروع به موقع غذای کمکی برای کودکان انجام مایهکوبی به موقع روش این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی بود که در آن سطح آگاهی و عملکرد زنان گروه آزمایشی پیش از اجرای برنامه رابطین بهداشت با یک سال پس از اجرای برنامه رابطین بهداشت اجرا نشده بود مقایسه گردید."