چکیده:
ﻫﺪف از ﻧﻮﺷﺘﻦ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ، ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﺎورﻫﺎی ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺑﺮ ادﺑﯿﺎت ﻣﻔﺎﺧﺮ و ﻣﺸﺎﻫﯿﺮ ﺧﺮاﺳـﺎن اﺳـﺖ . در ﻋﺮﺻـﻪ ادﺑﯿـﺎتﻓﺎرﺳﯽ اﯾﻦ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﻪ وﺿﻮح دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﺴﯿﺎری از ﺷﺎﻋﺮان ﺑﺰرگ اﯾﺮان ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﻋـﺎم و ﺧﺮاﺳـﺎن ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺧـﺎص ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻓﺮدوﺳﯽ، ﻧﺎﺻﺮ ﺧﺴﺮو، ﺳﻨﺎﯾﯽ، ﺟﺎﻣﯽ و دﯾﮕﺮان در ﺷﻌﺮ و ﻧﯿﺰ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﺸﻬﻮری ﭼﻮن ﺑﯿﻬﻘﯽ، ﻫﺠﻮﯾﺮی، ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﯿﺮ، ﻧﺼـﺮاﻟﻪ ﻨﺸﯽ، اﺑﻦ ﺣﺴﺎم، ﺑﺎذل ﻣﺸﻬﺪی و ... در ﻧﺜﺮ ﺧﻮد، از ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ و ﻋﻨﺎﺻﺮ دﯾﻨﯽ، ﺑﺮای ﺗﺒﯿﯿﻦ اﻧﺪﯾﺸﮥ ﺧﻮد ﺑﻬﺮه ﺑﺮده اﻧﺪ و ﺧﻮد را ﺑـﻪ ﯾﮏ ﻓﺮﻗﮥ ﺧﺎص ﻣﺤﺪود ﻧﻨﻤﻮده اﻧﺪ، اﻟﺒﺘﻪ در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ ﺷﺎﻋﺮاﻧﯽ ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ از ﻋﻘﺎﯾﺪ و ﻣﺬﻫﺐ ﺧﻮد در ﺷﻌﺮ ﺑﻬﺮه ﺑﺮده اﻧـﺪ ؛ ﺎﻧﻨﺪ ﻧﺎﺻﺮ ﺧﺴﺮو. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ، ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ آﺛﺎر اﯾﻦ ﺑﺰرﮔﺎن و ﻣﻔﺎﺧﺮ ﺧﺮاﺳﺎن و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ از ﺗﺠﻠـﯽ و ﺣﻀـﻮر ﻣﻔـﺎﻫﯿﻢ دﯾﻨـﯽ در اﺷﻌﺎر و ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎی آن ﻫﺎ ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ. ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺣﺎﺻﻞ از اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﻣﻔﺎﺧﺮ و ﻣﺸﺎﻫﯿﺮ ﺧﺮاﺳـﺎن ﺗـﺎﺛﯿﺮ ﺑﺴـﺰاﯾﯽ در ﮔﺴﺘﺮش ﺑﺎورﻫﺎی دﯾﻨﯽ در ادﺑﯿﺎت ﻓﺎرﺳﯽ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ اﺳﺖ ﮐـﻪ ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺧﺮاﺳـﺎن در ادﺑﯿـﺎت ﻓﺎرﺳـﯽ ﺟﺎﯾﮕـﺎه واﻻﯾﯽ دارد و ﺷﺎﻋﺮان و ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﺰرگ اﯾﺮان از اﺑﺘﺪای ﺗﮑﻮﯾﻦ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﻣﺘﺎﺛﺮ از ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺗﻤﺪن ﺧﺮاﺳﺎن ﺑـﺰرگ ﺑﻮده اﻧﺪ.
خلاصه ماشینی:
در عرصـه ادبیـات فارسی این تاثیر به وضوح دیده می شود و بسیاری از شاعران بزرگ ایران به صـورت عـام و خراسـان بـه صـورت خـاص ماننـد فردوسی، ناصر خسرو، سنایی، جامی و دیگران در شعر و نیز نویسندگان مشهوری چون بیهقی، هجویری، خواجه نصیر، نصـراله منشی، ابن حسام ، باذل مشهدی و ...
نتیجه حاصل از این پژوهش نشان می دهد که مفاخر و مشاهیر خراسـان تـاثیر بسـزایی در گسترش باورهای دینی در ادبیات فارسی داشته اند و به همین دلیل است کـه منطقـه خراسـان در ادبیـات فارسـی جایگـاه والایی دارد و شاعران و نویسندگان بزرگ ایران از ابتدای تکوین زبان فارسی تا به امروز متاثر از فرهنگ و تمدن خراسان بـزرگ بوده اند.
از جمله کتاب هایی که در حوزه شعررضوی در سال های اخیر به چاپ رسیده است نیز می توان به موارد زیر اشاره کرد: احمد احمدی بیرجندی (١٣٧٧) در کتابی با عنوان «مدایح رضوی در شعر فارسی» اشعار و مدایح بسیاری از شعرای فارسـی را آورده است سیدعلی حسینی (١٣٨٣)، مجموعه شعر «صحن آفتاب » که آثار برگزیده ی دومین جشنواره ی سراسری شعر رضوی اسـت را گردآوری و به چاپ رسانیده است .
برگزیده ی شعر معاصر مذهبی در ستایش امام رضا (ع ) تحت عنوان «سپیده هشتم » از دیگر عناوین کتاب های اسـت کـه بـه همت انتشارات آستان قدس رضوی به چاپ رسیده است .