چکیده:
«چلهنشینی» لفظی مرکب است که بخش نخست آن(چله) بیانگر عدد چهل است. این عدد در بیشتر فرهنگها، از قداست و ارزش والایی برخوردار است و میتوان گفت که دارای اسرار و رموز خاصی است. چلهنشینی عملی است که سالک صوفی در مدت چهل روز، عبادات و ریاضتهای خاصی را تحمل میکند تا خود را از رذایلی که در برخورد با جامعه و مردم به او رسیده، پاک کند. این عمل دارای آدابی چون کمخوابی، کمخوری و مانند آن است. این رسم در طول تاریخ خود موافقان و مخالفانی داشته است. مستندات باورمندان به چلهنشینی، چهل شب میقات حضرت موسی}، خلوتگزینی حضرت محمد, و حدیثی از ایشان در باب اخلاص چهل روز است که در این جستار به واکاوی این مستندات پرداخته شده و بیان شده است نه تنها هیچ یک از این مستندات نمیتواند حجیتی بر این عمل صوفیان باشد، بلکه آیات، روایات و سیره معصومان] بر نهی از اعمال و رفتار صوفیان دلالت دارد.
خلاصه ماشینی:
در مورد کیفیت میقات آن حضرت در منابع روایی اهل تسنن ، آمده است : حدثنا عمار بن خالد الواسطی، حدثنا محمد بن الحسن و یزید بن هارون و اللفظ لمحمد، عن اصبغ بن زید، عن القاسم بن ابی ایوب ، حدثنی سعید بن جبیر، عن ابن عباس قال لهم موسی: أطیعوا هارون !
از منظر اهل تسنن راویان این حدیث نیز مورد تأیید هستند: حدثنا عمار بن خالد الواسطی، حدثنا محمد بن الحسن و یزید بن هارون و اللفظ لمحمد عن اصبغ بن زید عن القاسم بن ابی ایوب ، حدثنی سعید بن جبیر، عن ابن عباس ، قال لهم موسی: اطیعوا هارون ...
ج ) روایت نبوی از دیگر مستندات صوفیه این حدیث است که میفرماید: «من أخلص لله أربعین صباحا ظهرت ینابیع الحکمۀ من قلبه علی لسانه ؛ هرکس چهل روز خودش را برای خدا خالص گرداند چشمه های حکمت از قلبش به زبانش جاری میگردد».
(شعیری، بیتا: ٩٤؛ ابن فهد حلی، ١٤٠٧ق ، ٢٣٢؛ مجلسی، ١٤٠٦ق ، ج ١٣: ١٢٨؛ همو، ١٤٠٣ق ، ج ٦٧: / ٢٤٩؛ فیض کاشانی، ١٤٠٦ق ، ج ١: ١٠) این حدیث در کتب مذکور بدون سند ذکر شده است ، ولی با اندک اختلافی با سندی به شکل زیر درکتاب عیون اخبارالرضا• آمده است : عن ابیبکر محمد بن احمد بن الحسین بن یوسف بن زریق البغدادی، عن علی بن محمد بن عیینۀ مولی الرشید، عن دارم بن قبیصۀ بن نهشل بسرمن رأی قال : حدثنا الرضا• عن آبائه • قال : قال رسول الله .