چکیده:
جعل و وضع حدیث از آسیبهایی است که در سده اول، بهویژه دوران امامت امام چهارم واقع شد. پژوهش پیش رو با روش توصیفیتحلیلی و با استفاده از ابزار کتابخانهای نشان میدهد که دشمنی آشکار معاویه و خلفای اموی با اهل بیت (ع)، تشویق عالمان درباری به جعل حدیث، مشروعیتبخشی به عقاید فرق کلامی، جعل حدیث برای گرفتن صله از خلفا و حدیثسازی غالیان و قصاص از جمله علل شیوع جعل حدیث بود. امامان معصوم (ع) و پیروان آنها نیز ضمن مبارزه با این پدیده درصدد پاکسازی دین از کژیها بودند. امام سجاد (ع) نیز به طرق مختلف با این پدیده شوم دینیاجتماعی مبارزه کردند که مهمترین آنها عبارت است از: شناساندن احادیث جعلی، شناساندن شخصیت واقعی رسول خدا (ص) و احیای سنت او، مقابله با انحرافات اعتقادی ناشی از روایات جعلی، افشای ماهیت عالمان درباری و جعلیات آنان.
خلاصه ماشینی:
امام سجاد (ع ) نیز به طرق مختلف با این پدیـده شـوم دینیاجتماعی مبارزه کردند که مهم ترین آنها عبارت است از: شناساندن احادیث جعلـی، شناساندن شخصیت واقعی رسـول خـدا (ص ) و احیـای سـنت او، مقابلـه بـا انحرافـات اعتقادی ناشی از روایات جعلی، افشای ماهیت عالمان درباری و جعلیات آنان .
٣. روش هایمبارزاتیامام سجاد(ع )درمواجهه باجعل حدیث امام سجاد (ع ) در راستای هدف بزرگ الاهی خـود، کـه هـدایت و رهبـری جامعـه اسلامی است ، در مواجهه با انحراف جعل حدیث ، ساکت ننشست و با توجه به اوضـاع و احوال و فضای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی حاکم بـر جامعـه ، علیـه ایـن انحرافـات مبارزه کرد.
این رفتار امام سجاد (ع ) در آشناکردن مردم بـا سنت صحیح اسلامی و از بین بردن نقش مخرب روایات جعلی تأثیر چشمگیری داشـته است (مسعودی، ۱۳۷۳: ۲۰۴؛ سبحانی، ۱۳۸۰: ۸۸/۱).
تربیت شاگردان و نخبگان و شرکت آنان در مناظرات علمـی و کلامـی بـرای شناساندن اسلام راستین یکی از راه های مبارزه با پدیده جعل حدیث ، که امام سجاد (ع ) با توجه به اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی دوران خود برگزید، تربیت شاگردان و نیروی انسانی زبـده و آشنا با مبانی اسلام و احکام شریعت بود.
عبارت «صلوات بر محمد و آل محمد» که در آغاز بسـیاری از دعاهای حضرت بود، و بهره گیری از تعابیری همچون «آله الطیبین الطـاهرین الاخیـار الانجبین » پس از صلوات و نام پیامبر اکرم (ص ) در حقیقت روشی بود بـرای مقابلـه بـا سیاست لعن بر علی ابن ابی طالب (ع ) که از زمـان معاویـه در شـام شـروع شـده بـود (پیشـوایی، ۱۳۸۹: ۱۲۵).