چکیده:
آینده پژوهی به منزله یک حوزه میان رشتهای، امکان شناسایی رویدادها و روندهای مؤثر در شکل گیری تحولات سیاسی آینده و دست یابی به تصویر آینده را فراهم کند. در این میان وقوع انقلاب اسلامی در ایران به عنوان یک شگفتی ساز در ادبیات آیندهپژوهی توانست تاثیرات بزرگی در روند توسعه سیاسی و شکل گیری جامعه مدنی بر جا گذارد. در این پژوهش با استفاده از روش SWOT نقاط ضعف و قدرت (محیط داخلی و خارجی) شکل گیری جامعه مدنی در ایران پس از انقلاب را مورد بررسی قرار گرفته است. در این میان پیشرانهای شکل دهنده جامعه مدنی در محیط داخلی رشد جمعیت، بالا رفتن سطح سواد و تحصیلات، گسترش فضای عمومی و مجازی، پیچیدهشدن طبقات اجتماعی، تولد نهادها و سازمانهای مدنی غیردولتی جدید، رشد مطبوعات، افزایش احزاب و گروههای سیاسی، شکلگیری جنبشهای مدنی، فرصت و امکان تحقق جامعه مدنی کارآمد را در ایران اسلامی امکان پذیرتر خواهند کرد. در محیط خارجی روند هایی نظیر جهانی شدن، دموکراسی سازی در خاورمیانه و دخالت قدرتهای بزرگ و وجود فضای امنیتی در منطقه خاورمیانه تا حدودی به عنوان تهدید برای دست یابی به جامعه مدنی در ایران به شمار میرود.
خلاصه ماشینی:
در این میان پیشرانهای شکل دهنده جامعه مدنی در محیط داخلی رشد جمعیت ، بالا رفتن ســطح ســواد و تحصــیلات، گســترش فضــای عمومی و مجازی ، پیچیدهشدن طبقات اجتماعی ، تولد نهادها و سازمانهای مدنی غیردولتی جدید، رشـد مطبوعات، افزایش احزاب و گروههای سـیاسی ، شکل گیری جنبش های مدنی ، فرصت و امکان تحقق جامعه مدنی کارآمد را در ایران اســـلامی امکان پذیرتر خواهند کرد.
تغیر در سـاختار سـیاسی در ایران، بروز نشانه هایی از گفتمان دمکراتیک بجای گفتمان مدرنیســم مطلقه پهلوی و بالاخره انتخاب ســاختار جمهوری از ســوی رهبران انقلاب، همه بیانگر سـرآغاز جدیدی در حیات سـیاسـی معاصـر ایران و فراهم شدن زمینه برای تکوین و شکل گیری نهادهای مدنی جدید، در ساختار اجتماعی و سیاسی ایران بود.
با درک چنین ضـرورتی هدف اساسی ما در این پژوهش بررسی موانع ، چالش ها، فرصت ها و تهدیدها در ابعاد داخلی و خارجی برای شکل گیری جامعه مدنی کارآمد در ایران است .
٣. راهبرد تحلیل نقاط قوت شکل گیری جامعه مدنی در محیط داخلی s ٣-١- (گسترش توسعه اجتماعی ) در دهۀ اول انقلاب، تحت شـــرایط و الزامات جنگی و نیز تحریم های اقتصـــادی غرب، ایجاد ظرفیت های جدید به عنوان یکی از غایات توسعۀ سیاسی مغفول ماند، اما بلافاصله بعد از جنگ ، گســترش زیرســاخت های اقتصــادی- صــنعتی و علمی- فرهنگی با هدف ارائۀ الگوی پیشـــرفتۀ اســـلامی از زندگی اجتماعی در دســـتور کار قرار گرفت .
سناریوی راهبرد ضعف – تهدید WT در رابطه با تهدیدهای که محیط خارجی در رابطه با ضــعف های داخلی جامعه مدنی در ایران خواهد داشـت میتوان بیشـترین آن را در سـاختار سیاسی و دولت عنوان نمود.