چکیده:
مقاصد شریعت عبارت از اهدافی است که در شریعت بهمنظور جلب مصالح و دفع مفاسد بندگان، از ناحیۀ شارع دنبال میشود. مقاصد شریعت به اعتبار اهمیت، به ضروریات، حاجیات و تحسینات تقسیم شدهاند که حفظ دین، جان، عقل، نسل و مال بندگان از مصالح ضروریه تلقی شده است. فقیه به استناد آیات، احادیث معتبر، عقل و بنای عقلا، مشروعیت و موارد مقاصد شریعت را بهدست میدهد. مقاصدی که در منابع شناسایی شدهاند، در فهم و تفسیر حکم شرعی مؤثرند و چه بسا، دلیلی که متضمن مقاصد است، از ظهور اطلاق یا عموم دلیل متضمنِ حکم، جلوگیری کند یا در نفی اعتبار برخی روایات مغایر با مقاصد استفاده شود.
Sharia law purposes، concluds the goals in sharia to draw and disposal of harmful and benefits creaturs ، is seeking by legislator. Purpose of sharia to validate the importance divided to necessity ، Haji ، and admiration. The preservation of religion ، life، intellect ، wealth generation and creaturs property is considered as the essential benefits . Jurisprudent with help the verses ، hadiths valid reason and constructions of rationals obtaining legitimacy and purposes to the sharia . Purposes have been identified in resources ،are effected in the understanding and interpretation of legal ruling. Perhaps ، the reason is to ensure that objectives can be prevent to apperant of absoluteness and generality of reasons underlying judgment، or deny the authenticity of traditions contrary to the purposes to be used .
خلاصه ماشینی:
بنابراین مقاصـد شـریعت ، اهـداف و اسراری هستند که شارع هنگام وضع احکام ، آنها را لحاظ کرده اسـت (فاسـی، ١٤١١ق ، ج ٢: ٣) یا به تعبیر دیگر اهداف و نتایجی برخاسته از روح شریعتند کـه شـارع احکـام را بـر اساس آن پی ریزی میکند و برای دستیابی به آن در هر زمان و مکـان ، اسـباب و امکانـات لازم را فراهم میآورد (زحیلی، بیتا: ٧٠) یا اهدافی است که در شریعت بـه منظـور تحقـق مصالح بندگان پیش بینی شده است (ریسونی، ١٤١٦ق : ١٩) یعنی شارع با جلـب مصـالح و دفع مفاسد از بندگان ، مقاصد خود را در نظام تشریعی دنبال میکند.
١. ضروریات ، حاجیات ، تحسینات امام محمد غزالی، مصالح و مقاصد مورد نظر شارع را بـه اعتبـار اهمیـت ، بـه ضـروریات ، حاجیات و تحسینات تقسیم کرده و برای هر کدام ، مواردی را (که حکم مکمل دارد) قـرار داده است (غزالی، ١٤١٧ق ، ج ١: ٤١٦).
ولی در احکام تأسیسـی کـه از ابـداعات شـارع بـوده و پـیش از تشریع احکام اسلامی سابقه نداشته است ، مانند نماز با اجزا و شرایط خاصش که از جملـۀ احکامی هستند که دستیابی به علل تشریع و مقصد شریعت از آن در غالب مـوارد، نیازمنـد به بیان شارع است و از دلیل جعل حکم یا دلیل دیگری میتوان به مقاصد جزیی هـر یـک از آن احکام تأسیسی دست یافت ؛ فقیهان از روش هایی چون تنقیح منـاط و تعمـیم مـلاک به عنوان سازوکارهای دستیابی به علل شرایع بهره جسته اند.