چکیده:
گویش جوبُنی از گویش های تاتی، از شاخۀ شمال غربی گروه زبان های ایرانی به شمار می رود و هم اکنون در روستای جوبُن رایج است. این روستا در دهستان رستم آباد جنوبی در بخش مرکزی شهرستان رودبار در استان گیلان واقع است. هدف از تحقیق کنونی، بررسی ساخت های تجربه گر در گویش جوبنی است. پژوهش حاضر نشان می دهد که ساخت های مذکور در جوبنی دارای ویژگی هایی متمایز از دیگر ساخت ها هستند. فعل این جملات فعلی رخدادی نیست بلکه به نوعی فرایند ذهنی یا حسی اشاره دارد. افعال این جملات نیازمند فاعلی است که نقش معنایی تجربه گر (experiencer) داشته باشد. به عبارت دیگر، در این جملات، نقش معنایی فاعل تجربه گر است و نه عامل.
خلاصه ماشینی:
هدف از تحقیق کنونی، بررسی ساختهای تجربهگر در گویش جوبنی است که از جمله گویشهای زبان تاتی است که خود از شاخۀ شمال غربی گروه زبانهای ایرانی به شمار میرود.
ضمایر جوبنی در جدول زیر نشان داده شدهاند: جدول 3: ضمایر جوبنی (علیزاده جوبنی، 1389: 20) اولشخص مفرد دومشخص مفرد سومشخص مفرد اولشخص جمع دومشخص جمع سومشخص جمع مستقیم mo to on āmā šomā ošon غیرمستقیم mərā, mərə tərā, tərə onā amərā šəmərā ošonā حالتنمای غیرمستقیم دارای سه واجگونۀ –ā ، -rā ، و -rə است و در جملات مختلف ممکن است هریک از این واجگونهها بهکار روند.
آن دسته از افعالی که «مصدر مرکب لازم» نامیده میشوند تنها دارای یک موضوع هستند که این موضوع، فاعل است و منظور از «مصدر متعدی» افعالی است که غیر از فاعل، به موضوع مفعول نیز برای کامل شدن معنای فعل نیاز دارند (علیزاده جوبنی، 1389).
1Sg. Dir must this girl-Obl take:Prs-1Sg من باید با این دختر ازدواج کنم (علیزاده جوبنی، 1389: 60).
در صورتی که فاعل جملات دارای فعل ساختهشده با این گروه از مصادر مرکب لازم به صورت آشکار در جمله بیان شود، با حالتنمای مستقیم که نشانۀ آن صفر است همراه خواهد بود، برای مثال: 23) mə yərāG-on nālajay naft-ā āši āb-ān.
مثالهای زیر نمونههایی از این ساخت در دیگر گویشهای تاتی است: 28) bad-em bām-e.
بررسی دادههای این تحقیق نشان داد که ساختهای تجربهگر در جوبنی دارای ویژگیهای زیر هستند: فعل این جملات فعل مرکب است و با فاعل مطابقت ندارد و دارای شناسۀ سوم شخص مفرد است.