چکیده:
یکی از مقوله های بنیادین تفکر عطار در حوزة عرفان، مقولة حجاب درونی و عرفانی است. عطار حجب راه حق، هم چون؛ حجاب عقل، حجاب هستی، حجاب جسمانیت، حجاب حرص، حجاب عزّت، حجاب طاعت و عبادت و... را مانع سیر و سلوک و باعث عذاب همیشگی جان انسان میداند. در نقطة مقابل، رفع حجاب را باعث رسیدن به لذّت حقیقی و پایدار، استغراق در پردة فنا و رسیدن به بقا و همچنین سبب رسیدن به مقام قرب الهی میداند. از آن جایی که مقولة حجاب، یکی از مباحث عمده در عرفان اسلامی است؛ این مقاله، به واکاوی و تبیین آن در آثار و افکار عطار می پردازد و نیز سیری است در اشارات تامل برانگیز این عارف دردمند، دربارة فلسفه و چرایی حجاب، منشا حجاب، انواع حجاب، اصلی ترین حجاب، عمده ترین حجب راه حق، عوامل رافع حجاب، اثرات رفع حجاب؛ و این که انسانها باید با خرق حجاب-های ظلمانی و نورانی و حجاب خودی، باعث کسب بصیرت و بینش باطنی شوند تا به حضور معنوی و شهود حقیقت دست یابند. امید است که پیروی از اندیشههای آفرینشی و معرفتی عطار، روزنه ای از نجات و رستگاری را به روی خواننده بگشاید..
خلاصه ماشینی:
"هدف از این مقاله آن است که خواننده با تأسی به رهنمودهای سازندة عطار، کشف حجاب کند و درون خود را از هرگونه حجاب راه حق پاک سازد تا شایستة مقام قرب الهی گردد: از حـجـاب نـفـس ظلــمانـی بـرآی تـا شــوی شایستــة قـرب خــدای (لاهیجی، 1374: 920) پیشینه تحقیق درباره پیشینه این تحقیق باید گفت هر چند راجع به مقوله حجاب در آثار عطار، پژوهشی جامع و مستقل به صورت کتاب یا مقاله انجام نشده است؛ اما در حوزه عرفان اسلامی، کارهای شایان توجهی دربارة حجاب های عرفانی صورت گرفته است که اهم آنها به شرح زیر می باشد: 1- کتاب: بررسی حجاب های نورانی و ظلمانی از دیدگاه عرفا در عرفان، نوشتة فاطمه لطفیان که در خوزستان- اهواز منتشر شده است.
اگر خدا بخواهد رخ خود را به اغیار که در حجاب اند، نشان دهد، این به فنای آن ها می انجامد و با مشیت الهی مغایر است؛ از این رو در حجاب عزت، پنهان شده است که حتی انسان های کامل و کارآزموده در طریق سلوک نیز نمی توانند به کنه ذات خداوند برسند: ای در حجاب عزت پنهان شده زغیرت نادیده گرد کویت مردان کـار دیــده تو همچو آفتابی در پرده ها نشستـــه یک آه عاشقانت صد پرده بر دریــده (عطار، 1376: 732) عوامل رافع حجاب با بررسی آثار و افکار عطار در می یابیم که راهکارهایی برای رفع حجاب ارائه می کند که در خور توجه است؛ زیرا بر سالک طریق حق «شرط آن است که اول، حجاب میان خود و حق بردارد تا از آن قوم نباشد که حق – تعالی- می گوید: و جعلنا من بین ایدیهم سدا و من خلفهم سدا."