چکیده:
بحث «عدل» از مباحث گسترده و پردامنه در فرهنگ اسلام و از ضروریات مذهب شیعه به شمار میرود. از دلایل مهم این امر، تاکید فراوان قرآن کریم بر معیار و میزان بودن «عدل» در ساحتهای مختلف اعتقاد، اخلاق و عمل، در اقسام الهی و انسانی است. «عدل الهی» در زمره صفات خداوند است که براساس آموزههای قرآنی، در دو نظام تکوین و تشریع تسری یافته است. یکی از مباحث بنیادین که در ارتباط با «عدل الهی» همواره مورد سوال و سنجش قرار میگیرد، بحث از «فلسفه تفاوتها» است از جمله تفاوتهای جنسیتی که از انواع تفاوتهای غیرقابل انکار موجود در نظام آفرینش موجودات است و در مورد انسان، دارای منشا طبیعی و تکوینی، و آثاری اجتماعی و تشریعی است و به این دلیل، اهمیتی دو چندان یافته است. این پژوهش، مبتنی بر آموزههای قرآنی، به بررسی فلسفه این تفاوتها در نظامات تکوین و تشریع، از منظر عدل الهی پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
"»(نهج البلاغه ، کلمات قصار، کلمه ٤٣٧) سخن از «عدل الهی» در حقیقت ، پرداختن به مفهوم «عدل » در جایگاه یکی از صفات خداوند متعال است که مبنای قیام به قسط در نظام آفرینش - اعم از عرصه های تکوینی و / تشریعی- میباشد و در فرازهایی از قرآن کریم مورد تأکید قرار گرفته است .
در این راستا، لازم است به دو سؤال اصلی، پاسخ داده شود: اول : مؤلفه های عدل الهی از دیدگاه قرآن کریم کدامند؟ و دوم : براساس این مؤلفه ها، فلسفه تفاوت های جنسیتی در ساحت های تکوین و تشریع چیست ؟ ١- عدل الهی؛ مفاهیم و مؤلفه ها / / ١-١- معانی و کاربردهای لغت «عدل » برای مفهوم «عدل » در لغت عرب عمدتا بر مبنای مفاهیم مخالف و شئون و کاربردهای متفاوتش ، معانی مختلفی مطرح شده است که به اجمال ، عبارتند از: الف ) إستواء، مساوات ، تقسیط علی سواء، یسوی بالآخر بالکیل و الوزن و ضد الاعوجاج (ابوالحسین ، ١٤٠٤ق ، ج ٤: ص ٢٤٦؛ فراهیدی، ١٤١٠ق ، ج ٢: ص ٣٩؛ راغب اصفهانی، ١٤١٢ق ، ص ٥٥١): به معنای برابری، برابرکردن ، تقسیم به مساوات و برابر با دیگری در کیل و وزن است که در برابر مفهوم اعوجاج یا نابرابری قرار دارد.
»(مطهری، ١٣٧٢: ص ١٠١) ٢-٢- جنسیت و عدالت تشریعی جنسیت در جایگاه امری تکوینی، به طور گسترده حقوق و تکالیف متفاوتی را برای هر یک از زن و مرد رقم میزند٢ و به همین دلیل ، موجب سؤال یا ایجاد شبهه در فهم تفاوت های جنسیتی از منظر عدل الهی میشود."