چکیده:
مهدویت نگاری ، یکی از رویکردهای مهم نویسندگان در طول قرون اولیه هجری تا کنون است . شیخ صدوق و شیخ طوسی که هردو از صاحبان کتب اربعه هستند نیز ، آثاری مستقل با موضوع مهدویت از خود به جای گذاشته اند . مقایسه رویکرد این دو دانشمند دینی در کتابهای جامع «کمال الدین و تمام النعمه» و «الغیبه»نشان می دهد که مباحث مورد توجه ایشان در باره حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف اشتراک بسیار دارد و رویکرد مهدویت نگاری هردو را می توان نقلی – عقلی ، استدلالی دانست هرچند ایشان از نظر تدوین مطالب دو طریق کاملا متفاوت را برگزیده اند.
خلاصه ماشینی:
بعضي از آثار مهم مهـدوي در دو قـرن مذکور که امروزه موجودند و نيز از نظر مواجهه با مسائل مهدوي تمايزاتي دارند به شرح ذيل است : الف ـ قرن چهارم شامل : ۱- "کتاب الغيبه " (ابن ابي زينب ،۱۳۹۷)اثر محمد بن ابراهيم جعفر نعماني م ۳۶۰ ق ۲- "کمال الدين و تمام النعمه "(الصدوق ،۱۳۵۹) اثر شيخ صدوق م ۳۸۱ق ۳- "کتاب الحجه " در «الکافي »(الکليني ،۱۴۰۷) اثر شيخ کليني م ۳۲۹ق ب ـ قرن پنجم شامل : ۱- "الفصول العشره في الغيبه " (مفيد ، ۱۴۱۳) اثر شيخ مفيد م ۴۱۳ق ۲- "المقنع في الغيبه "(علم الهدي ،۱۴۱۹) اثر سيد مرتضي م ۴۳۶ق ۳- "الغيبه "(الطوسي ،۱۴۲۵) اثر شيخ طوسي م ۴۶۰ق هريک از محدثان و مؤلفان مذکور داراي آثار و کتب متعدد در زمينه هاي مختلـف هسـتند و در باب سبک و روش نگارش ايشان تحقيقاتي صورت پذيرفته است با اين حال به نظر مي رسد کـه مقايسه شيوه دو محدث نامي يعني شيخ صدوق و شيخ طوسي که از صاحبان کتب اربعه هستند و نيز آثاري مستقل در با موضوع مهدويت دارند شايسته توجه باشد ، مخصوصا از آن رو که دو کتاب جامع "کمال الدين و تمام النعمه " شيخ صدوق و "الغيبه " شيخ طوسي به مرور جايگزين بسياري از کتب متروک پيشين در زمينه مهدويت نگاري شده است (معارف ، ۳۲۲) بنابراين در مقالـه حاضـر سؤال تحقيق چنين است : "شباهت ها و اختصاصات روش شيخ صدوق و شيخ طوسي در مهدويت نگاري چيست ؟" هرچند مي توان مجموعه آثار مهـدوي ايـن دو مؤلـف اعـم از کتـب مسـتقل يـا رسـالات و پرداختهاي ضمني ايشان به مهدويت در بين ساير موضوعات را بررسي کرد امـا بـراي دسـتيابي بـه نتيجه مطلوب ، با تمرکز بر دو اثر ياد شده که ضمن شهرت و جامعيت ، امروزه در دسترس ما قـرار دارند ، پاسخ سؤال تحقيق به دست مي آيد .