چکیده:
طبق نظر مشهور فقها مرد بودن در قضاوت شرط است و قضاوت زن مطلقاً جایز نیست. این دسته از فقها در تأیید نظرات خود به قرآن کریم، روایات، اصل عدم جواز، اجماع و ادلهی دیگر مراجعه کردهاند. به تدریج، برخی از محققین قول مشهور را نقد کردند تا جایی که با نگاهی تاریخی دلیل اصلی کنار گذاشتن زنان از قضاوت را محرومیت ایشان از حضور در اجتماع میدانند. بدین ترتیب محرومیت زنان از قضاوت ربطی به شخصیت ایشان ندارد، بلکه به منشأ تاریخی اجتماعی محرومیت کلی زنان از حضور در اجتماع مرتبط است. این پژوهش در پی اثبات این مطلب است که حضور زنان به عنوان قاضی کیفری متناسب شأن زن نیست، اما حضور زن در دعاوی مدنی به خصوص دعاوی خانواده منشأ اثرات مثبت است. حضور قاضی مشاور زن در مادهی 2 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 نوعی نوآوری است و جنبهی حمایتی برای زن دارد. به نظر میرسد، تعیین قاضی مشاور زن، بلکه استثنایی برای قضاوت زن است.
Based on popular point of views of jurists and judges “being a man is a necessary condition for judging and women judging is absolutely forbidden”. They present many reasons in supporting their views such as referring to Quran، hadith، consensus، the principle of lack of license، jurist’s agreement and so on. Of course gradually this point of view has been the topic of many researches، so researchers and investigators، looking through a historical view، has represented that the main reason of this view )women lack of competences for judging has come from lack of women presence in community. Therefore it is not related to women personality، character or ability. However this study is going to prove it so that women presence as a criminal judge is not appropriate to the dignity of women، but the women presence in civil cases especially family Ones have positive effects. It is an innovations، women as a judge counselors in article 2 of the family support law in 1391 and it has a supporting role for women. History of women presence in such areas or more like: counselor of family court )as the two sides of a discrepancy in family court are wife and husband، so the attendance of a woman counselor is helpful(، counselor of the court، counselor of legal department and other offices including judging occupations. Finally it should be mentioned that appointing a woman as a judge counselor is an exception for women judging.
خلاصه ماشینی:
"8- حضور مشاور قضایی زن در دادگاههای خانواده یکی از مواردی که داوری زنان با فرض اشتراط مرد بودن در قاضی جایز است، داوری آنها زیر نظر دیگر داوران واجد شرایط است؛ به این معنا که هرگاه صدور حکم بانوان با نظارت قاضیان واجد شرایط باشد یا پس از صدور حکم آن را به داوران واجد شرایط عرضه کنند و آنها مهر تأیید بر چنین حکمی بگذارند، قضاوت بانوان جایز خواهد بود، زیرا این حکم، در حقیقت همان حکم قاضی واجد شرایط است و تنها مقدمات آن را داوران فراهم کردهاند.
در مقام مشاورهی قضایی بودن و فراهم بودن مقدمات قضاوت، مرد بودن شرط نیست و زنان میتوانند برای پیشبرد قضاوت در صدور حکم به مردان قاضی کمکهای شایستهای کنند، بلکه حضور ایشان در دادگاههای خانواده امری ضروری به نظر میرسد، زیرا یکی از دو طرف دعوا، زن است که با همجنس خود بهتر میتواند مسائل مخفی را در میان بگذارد (موسوی سنگلاخی، 1385: 152-146).
آیتالله جوادی آملی میفرماید: «عدهای که به طور مشروح و مستدل در این باره بحث کردهاند، برای اشتراط مرد بودن برهان قطعی ارائه نکردهاند؛ لذا گاهی به اجماع تمسک میکنند که فاقد شرط حجیت و اعتبار است و گاهی به حدیث نبوی ضعیف استدلال میکنند که ولایت به معنای حکومت زن را مانع فلاح جامعه میداند و اگر زن واجد شرایط قضا از طرف ولی مسلمین منصوب شود، مشمول چنان حدیث ضعیف نخواهد بود و گاه به حدیثی از پیامبر (ص) استناد میکنند که حدیث مزبور تکلیف شاق و صعب قضا را از زن برداشته است، نه آنکه او را از حق قضا محروم کرده باشد» (جوادی آملی،1387: 349)."