چکیده:
تکنولوژی نقش مهمی در ارتباطات دارد و بخش زیادی از روابط افراد را در درون خود شکل میدهد. بر همین اساس قادر است ایدئولوژی خاص خود را بر روابط چهرهبهچهره تحمیل کند و سبک زندگی خاصی را شکل دهد که از آن با عنوان موبایلیزیشن با ویژگیهایی، مانند سرعت و کمیت یاد میشود. هدف این پژوهش پیگیری تجربههای کاربران از موبایلیشدن روابط است. برای این منظور، با روش پدیدارشناسی و تمرکز بر فضاهای مجازی گوناگون، با 12 نفر از کاربران وسایل ارتباطی مصاحبه کردهایم و استفاده از تلفن همراه و شبکههای مجازی را با دیدگاه «رضایتمندی و خشنودی» بررسی کردهایم. یافتهها با روش 7 مرحلهای کولایزی تحلیل شده است و حاصل آن استخراج دو تِم «تجربه از تکنولوژی» و «تجارب ارتباطی» است که هر کدام از آنها زیرمقولههای جزئیتری دارند. نتایج حاکی از آن است که کاربران فرایند تجربه تکنولوژی را بهصورت آشنایی، جذابیت، غرق شدن تا عریانی و دلزدگی و در نهایت، کنترل عامدانه طی میکنند. همچنین، تجارب ارتباطی مشارکتکنندگان گونههای متفاوت ارتباط مخدوششده را نشان میدهد. این فرایند را موبایلی شدن مینامند؛ یعنی ویژگیها و ماهیت خاص و زمینه کاربردی موبایل، وارد لایههای انسانی شده و شکل روابط را تغییر میدهد. موبایلی شدن فرایندی فنّاورانه نیست، بلکه فرایندی فرهنگی است. مسئله اختراع نیست بلکه واداشتنمان به کاربرد و احساس نیاز کردن است.
خلاصه ماشینی:
موبایل برای سرعت در برقراری ارتباط به بازار آمد و با توجه به شرایط زندگی شهری کنونی، بودن آن اجتنابناپذیر و حتی مفید است، ولی در روابط نزدیک و غیرکاری «سرعتی که تلفن همراه و اینترنت در برقراری رابطه به من میده، باعث میشه خیلی چیزهای رابطه از بین بره، من فرصت فکر و شناخت ندارم، انتظاراتم بالا میره، دوست دارم سریع جواب تلفن یا پیامم را دریافت کنم، سرعت باعث سوءتفاهم میشه، چون فرصت فکر رو ازت میگیره، ارتباطی که کندتر پیش میره، فرصت فهم رو به ما میده و لذت رابطه روا بیشتر میکنه».
تجربه مشارکتکنندگان در استفاده از فضای مجازی برای روابط نزدیک احساسی حاکی از شکست در رابطه و همچنین بهدستآوردن تصویر غیرواقعی از شخص مقابل است و در نهایت، منجر به «قرائت فردگرایانه بهجای درک متقابل» میشود، زیرا کاربران، بهعلت کاملنبودن ارتباط، فهم و برداشت خود را از متن گفتوگو دارند، تااینکه واقعا منظور طرف مقابل را درک کرده باشند.
پس از آن عریانی و کشف کامل محیط است که در برخی موارد نیز با نوعی دلزدگی همراه میشود و استفاده کاربران را از فضای مجازی کمتر کرده و با کنترل بیشتری پیش میبرد.
همچنین، تجارب مشارکتکنندگان حاکی از آن است که ارتباط طولانیمدت با وسایل ارتباطی، بدون حضور جسمانی، بهمرور این تصور را در فرد ایجاد میکند که پاسخ از خود سیستم میآید نه شخص دیگر، زیرا تجربه «بودن با یکدیگر» که با صحبت کردن شکل میگیرد با استفاده از وسایل ارتباطی و شبکههای مجازی از افراد گرفته میشود.