چکیده:
خانواده واحدی اجتماعی است که براساس ازدواج پدید میآید. در یک تقسیمبندی عام، برحسب اینکه خانواده چه نوع واحد اجتماعی است، سه رویکرد متفاوت طبیعی، توافقی و رئالیستی بهوجود آمده است. خانوادة اسلامی دارای مختصاتی است که بیشازهمه در رویکرد رئالیستی قابل فهم است. رئالیسم دیدگاهی است که عالم مستقل از ما را میپذیرد و قائل است که میتوانیم به این عالم معرفت پیدا کنیم؛ بنابراین، تعریف، خانواده عالمی مستقل است و نسبت خاصی با معرفت ما دارد. پیدایش و استمرار خانواده در رویکرد رئالیسم، نه صرفا بهعنوان یک قرارداد در نظر گرفته میشود (توافقی) و نه صرفا به یک عامل زیستشناختی مانند غریزة جنسی تقلیل داده میشود (طبیعی). رویکرد رئالیسم، هر دوی این عوامل را در نظر میگیرد؛ علاوهبر پذیرش هر دو بعد طبیعی و قراردادی، رئالیسم تنها به همین اکتفا نکرده بلکه معتقد است خانواده یک نظام است که دارای مجموعه روابط مستقلی است و افراد هنگام تشکیل خانواده باید بدانند که وارد نظامی میشوند که دارای قوانین مخصوص به خود است. شایان ذکر است که در رویکرد رئالیسم، هر سه سطح طبیعی، توافقی و نظام، ذیل اصل عام «فطرت» به هم پیوند میخورند. با این توضیحات میتوان گفت این تحقیق امکانات یک نوع خاص از فلسفه «رویکرد رئالیستی» را برای توضیح خانوادة اسلامی (قرآنی) بهکار گرفته است. بدین منظور، آرای دو نمایندة رویکرد «فلسفی» رئالیسم، علامه طباطبایی و استاد مطهری در سه بخش هستیشناسی، معرفتشناسی و روششناسی بازخوانی شده است و در مرحلة بعد تناسب مختصات خانوادة اسلامی (قرآنی) با این رویکرد نشان داده شده است. نتیجهای که از مقاله حاصل میآید، شناسایی مختصات خانوادة اسلامی در یک رویکرد منسجم است تا ازطریق آن هویت خاص این خانواده معرّفی شود.
خلاصه ماشینی:
مختصات خانوادة اسلامی (قرآنی) در رویکرد 1 (فلسفی) رئالیسم رضا نظریان 2 چکیده خانواده واحدی اجتماعی است که براساس ازدواج پدید میآید.
رویکرد رئالیسم، هر دوی این عوامل را در نظر میگیرد؛ علاوهبر پذیرش هر دو بعد طبیعی و قراردادی، رئالیسم تنها به همین اکتفا نکرده بلکه معتقد است خانواده یک نظام است که دارای مجموعه روابط مستقلی است و افراد هنگام تشکیل خانواده باید بدانند که وارد نظامی میشوند که approach کارشناس ارشد جامعه شناسی دانشگاه خوارزمی کرج.
فرضیات تحقیق این مقاله سه سطح و یک مبنا را ـ بهعنوان فرضیه ـ در خانوادة اسلامی برمبنای رویکرد رئالیستی و مراجعه به متن قرآن کریم شناسایی کرده است که عبارتاند از: 1.
روش تحقیق در این تحقیق امکانات یک نوع خاص از فلسفه «رویکرد رئالیستی» برای توضیح خانوادة اسلامی (قرآنی) بهکار گرفته شده است.
به این منظور ابتدا رویکرد رئالیستی در سه بخش هستیشناسی، معرفتشناسی و روششناسی ـ متناسب با موضوع تحقیق ـ توضیح داده میشود و در مرحلة بعد، مختصات خانوادة اسلامی (قرآنی) برمبنای این الگو مورد بازخوانی قرار میگیرد.
برای توضیح رویکرد رئالیسم از کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم، نوشتة علامه طباطبایی ـ با پاورقی استاد شهید مرتضی مطهری ـ بهعنوان منبع اصلی استفاده شده است.
علامه طباطبایی دربارة رابطة بین فرد و اجتماع معتقدند: «رابطة حقیقی که بین فرد و اجتماع برقرار است، ناچار موجب میشود که خواص و آثار فرد در اجتماع نیز پدید آمده و به همان نسبت که افراد از نیروها و خواص و آثار وجودی خویش جامعه را بهرهمند میکنند، این حالات یک موجودیت اجتماعی نیز پیدا کند» (طباطبایی، 1361: ص 162).