چکیده:
خانــه یکــی از ارکان اصلی فضایی در حیات جامعه ایرانــی و از مباحث مهم معماری ماســت . نگاهی گذرا به معماری خانه های تاریخی ، نشــانگر جایگاه کیفی خانه نزد مردم این ســرزمین اســت . خانه ایرانی ، مملو از زیبایی های بصــری و نمونه بارزی از تلفیق و ارتبــاط فرم هــای نمادین با باورهای عمیق اعتقادی اســت . این پژوهش گامی در مســیر شــناخت معماری معاصر ایران ، با تکیه بر معماری خانه های معاصر تهران است . بررسی تاثیر اســلام در معماری معاصر و نســبت آن با خلق آثار فاخر در معماری معاصر تهران هدفی ســت که در این پژوهش دنبال می شــود، تا به این سوالات پاسخ داده شود: ١. چه نســبتی میان بهره گیری از اندیشــه اســلامی و خلق آثار فاخر معماری وجود دارد؟ و ٢. چگونه می توان براســاس درک این نســبت ، الگویی برای هدایــت معماری معاصر ایران مطرح کرد؟ برای پاســخ گویی به پرســش های پژوهش ، تعدادی از آثــار و بناهای متعلق به دورة قاجاریه و پهلوی به عنوان نمونه موردی انتخاب شــده اند. براســاس چهارچوب مفهومی پژوهش ، مشابهت های کالبدی و مفهومی این بناها به عنوان عاملی برای تشخیص و تحلیل کیفیت تجلی باورهای دینی و اعتقادی اســلامی در معماری ایرانی به کار گرفته شــده است . دستاوردهای پژوهش نشان دهندة آن اســت که آثار معماری معاصر ایران در حوزة خانه های تهرانی به خصوص در دورة قاجار، حاصل تجلی اندیشــه های اسلامی در کالبد معماری ایرانی است .
خلاصه ماشینی:
براســاس چهارچوب مفهومي پژوهش ، مشابهت هاي کالبدي و مفهومي اين بناها به عنوان عاملي براي تشخيص و تحليل کيفيت تجلي باورهاي ديني و اعتقادي اســلامي در معماري ايراني به کار گرفته شــده است .
دستاوردهاي پژوهش نشان دهندة آن اســت که آثار معماري معاصر ايران در حوزة خانه هاي تهراني به خصوص در دورة قاجار، حاصل تجلي انديشــه هاي اسلامي در کالبد معماري ايراني است .
خانه هاي تاريخي تهران ، معماري ايراني ، انديشــه هاي اســلامي ، معماري معاصر ايران مقدمه الف ) نقش معماري و شهرسازي در فرهنگ و تمدن جســتجو در ژرف ساخت هاي معنوي معماري اسلامي نشان دهندة آن است که حکمت معماري اســلامي نقشي تعيين کننده در شــکل دهي به آثار فاخر ايراني دارد (مهدوي نژاد، ١٣٨٣: ص ٥٨).
از ميان معماران ايراني ، محمد کريم پيرنيا، نادر اردلان ، محمدکاظم سيفيان ، غلامحســين معماريان و تني چند از پژوهشگران علاقه مند خارجي ، همچون کريســتين برومبرژه در دهۀ چهل و پنجاه پديدة خانه و ســکونت را در ايران از نقطه نظر ويژگي هاي معماري و شيوة زندگي ايراني مورد بررسي قرار داده اند.
بر همين اساس ، جامعۀ آماري اين پژوهش که بررسي معماري معاصر ايران در يک صد سال اخير است (قاجاريه و پهلوي ) از ميان خانه هاي مسکوني آن دوره انتخاب شده است .
به عبارت ديگر و به طور خلاصه مي توان جمع بندي کرد که نمود مفاهيم اســلامي در معماري خانه هاي معاصر ايران ادامۀ انديشۀ ايرانيان در الهام از مفاهيم ديني در هنر و معماري اسلامي ايراني است .