چکیده:
مقدمه: برای شناخت احوال اعضا بدن و آنچه به آن ها عارض می شود، حتما لازم است تا اطلاعاتی از تشریح عضو داشته باشیم. حکما نیز شناخت اجزای چشم را جهت درمان بیماری های چشم ضروری می دانستند. از طرف دیگر مقایسه تطبیقی تشریح بر طبق منابع طب سنتی با طب نوین علاوه بر یادآوری عظمت حکما و طبیان طب سنتی و دقت و تلاش وافر آن ها جهت شناخت بدن، به استفاده بیشتر طبیبان در استفاده از منابع طب سنتی و رویکرد عمیق تر به آن ها در جهت حمایت از بیمار و درمان بیماری کمک می کند. چشم از دیدگاه طب سنتی دارای لایه های متعدی است که شامل طبقات و رطوبات می باشد. هدف از این مطالعه مقایسه تطبیقی موقعیت و کارکرد هر یک از این لایه ها از منظر طب سنتی و طب نوین است.
روش: این مقاله حاصل یک مطالعه مروری توصیفی بر روی کتب طب سنتی از قرن سوم تا سیزدهم هجری قمری می باشد که به بررسی توصیفات تشریحی و عملکردی لایه های چشم و مقایسه آن با طب نوین می پردازد.
یافته ها: در منابع طب سنتی، ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ چشم ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ گرفته و لایه های چشم به طبقات و رطوبات متعددی تقسیم شده است. در تشریح چشم به منشا هر یک از لایه ها و موقعیت آن ها در بین لایه های دیگر پرداخته شده است. همچنین عملکرد و منفعت و تغذیه هر یک از لایه ها در کتب مختلف، توصیف شده است.
نتیجه گیری: در مقایسه تطبیقی منابع طب سنتی در تشریح و عملکرد چشم، شباهت ها و تفاوت های متعددی با توضیحات موجود در منابع طب نوین به چشم می خورد که در بعضی موارد در تشریح و در بعضی موارد در توضیح کارکردی اجزای چشم می باشد.
خلاصه ماشینی:
"سلول های پیگمانی به وسیله یک مکانیسم ضد انعکاسی، نور را جذب کرده و از برگشت آن به درون لایه فتورسپتورهای رتین که باعث کاهش وضوح تصویر می شود، جلوگیری میکند (٩، ١٠ـ صلبیه ١-١٠- صلبیه از دیدگاه طب سنتی: منشأ این طبقه از اطراف غشا صلب دماغی است که به عصب مجوفه (عصب بینایی) متصل شده است (١، ٤-٣) و منفعت آن حفاظت چشم از صلابت و خشونت استخوان (کاسه سر) میباشد و همانند رباطی از داخل برای چشم میباشد (٤).
نقش اصلی زلالیه در منابع طب سنتی محافظت از عدسی است تا هم از حرارت های طبیعی داخلی و حرارت ناشی از رسیدن نورهای قوی از خارج مصون بماند (١، ٤-٣، ٦) و هم حائلی بین عدسی و عنبیه جهت عدم تلاقی این دو با هم باشد (٤-٣، ٦)، البته در حال حاضر مشخص شده است که زلالیه ، تغذیه دو لایه بدون عروق عدسی و قرنیه را بر عهده دارد.
٦ـ عدسی (رطوبت جلیدیه ) به نقش مهم عدسی در عمل دیدن که جایگاهش به درستی در بین دور طوبت زلالیه و زجاجیه توصیف شده ، در همه منابع اشاره شده است که یکی از آن ها کتاب نورالعیون ، قدیمیترین منبع فارسی چشم پزشکی است و مؤلف آن ابوروح جرجانی در سده پنجم میباشد."