چکیده:
فضای کسب و کار به آن دسته از عوامل موثر بر عملکرد بنگاههای اقتصادی گفته میشود که مدیران بنگاهها نمیتوانند آنها را تغییر داده یا بهبود بخشند. فضای کسب و کار از جمله شاخصهای تعیینکننده وضعیت اقتصادی هر کشور است که با استناد به آن میتوان به بررسی و تجزیه و تحلیل شرایط اقتصادی هر کشور پرداخت. محیط فضای کسب و کار در کشورها هرچه شفافتر و رقابتیتری باشد، منجر به افزایش سلامت اقتصادی کشورها، ورود سرمایههای داخلی و خارجی به بخش تولید و رونق فعالیتهای مولد و کاهش انواع فعالیتهای کاذب و واسطهگریها میشود. بخش زیادی از وضعیت رکودی حاکم بر فضای کسب و کار کشور که سالهاست ادامه دارد، نتیجه عدم اعتماد سرمایهگذاران برای ورود به بخش تولید بهدلیل پایین بودن وضعیت شاخصهای فضای کسب و کار در کشور است. این امر نه تنها موجب سوق پیدا کردن سرمایهها به بخشهای غیرتولیدی میشود، بلکه اشتغال در همه مناطق کشور را نیز بشدت تحت تاثیر قرار میدهد و سیل بیکاران نیز به فعالیتهای غیرمولد روی میآورند که تمرکز فعالیتهای غیرمولد هم در شهرهای بزرگ بویژه تهران است. ظرفیت جذب مهاجران در تهران از طریق ورود سرمایههایی که بجای تولید در جای جای کشور به دلیل عملکرد و سود بیشتر سر از تهران در میآورند، ناشی میشود. این وضعیت بهطور مستقیم و غیرمستقیم تهران را تحت تاثیر قرار داده و بیشتر تلاشهایی که برای ساماندهی این شهر انجام میشود را خنثی میکند.
مقاله حاضر با روش توصیفی - تحلیلی به دنبال بررسی و تحلیل نقش بهبود شاخصهای فضای کسب و کار کشور در رونق فعالیتهای تولیدی در همه مناطق کشور و پایین آمدن میزان فعالیتهای واسطهای و غیرتولیدی که عمدتا در شهرهای بزرگ و بویژه تهران سودآوری دارند و موجب جذب مهاجران بیشتر به تهران میشود، در ساماندهی شهر تهران میباشد. به نظر میرسد توجه به این امر نه تنها به بهبود وضعیت اقتصادی و اشتغال و کاهش بسیاری از مسایل سوء در کشور میشود، بلکه میتواند در ساماندهی شهر تهران و کاهش فشار به این شهر نیز موثر واقع شود.
خلاصه ماشینی:
ولی در صورتی که روابط عناصر داخلی نظام شهرسازی کامل شود و انسجام لازم را بیابد، در پیشبرد امور و حل مسائل شهری موفق تر خواهد بود، درواقع توان بیشتری برای سازگاری و مقابله با تغییرات و شرایط غیرقابل پیش بینی ناشی از سایر نظام ها خواهد یافت (صالحی، ١٣٧٩) جدول ١- مؤلفه های مؤثر در ساماندهی پایتخت مؤلفه های مؤثر در ساماندهی پایتخت ١-عدم تمرکز قدرت اقتصادی ٢-عدم تمرکز ثروت ٣- عدم تمرکز امور تجاری ٤- عدم تمرکز بخش خصوصی ٥- خروج کارگاه ها و صنایع کوچک ٦-مشارکت دادن مردم در امور اقتصادی در سایر نقاط کشور ٧- انتقال دفاتر و دستگاه های اجرایی مربوط به فعالیت اقتصادی از تهران به سایر نقاط کشور ٨- مشارکت بخش خصوصی در عرصه فعالیت های اقتصادی ٩-اعطای امتیاز به فعالین عرصه اقتصادی در اجرای طرح ها و پروژه های استانی ١٠- هدایت پتانسیل ها و ظرفیت های تولیدی به سایر نقاط کشور ١١- توجه به اصلاح و بازبینی قوانین و مقررات ١٢- تهیه ضوابط و مقررات تسهیل کننده برای سرمایه گذاری در مناطق محروم کشور ١٣- اعطای مشوق های اقتصادی به سرمایه گذاران ١٤- بهبود و فراهم آوردن شرایط اقتصادی مطلوب در روستاها و شهرهای کوچک با هدف جلوگیری از مهاجرت ١٥- بهبود شرایط تولید و سرمایه گذاری در سایر نقاط کشور با هدف اشتغال زایی ١٦- بهبود روند اعطای تسهیلات بانکی و غیربانکی به فعالان اقتصادی ١٧- استفاده از پتانسیل های داخلی شهرها در زمینه های اقتصادی ١٨- توجه به گسترش فعالیت های توسعه ملی و استانی فضای کسب و کار و شاخص های آن از جمله مهم ترین نظریه های جدیدی که انقلاب بزرگی در اقتصاد کشورهای توسعه نیافته به پا کرد نظریه هرناندو دسوتو اقتصاددان پرویی بود که در سال ١٩٨٦ و ٢٠٠٠ در قالب دو کتاب "راه دیگر" و "راز سرمایه " بهبود فضای کسب و کار را برای راه اندازی فعالیت ها حتی با تکیه بر سرمایه های کوچک مورد توجه جدی قرار داد.