چکیده:
بر اساس مبانی اسلامی، روزی، یکی از مقدراتی است که هر فرد سهم، مشخصی از آن دارد و تا قبل از فرارسیدن مرگ به صورت کامل در اختیار او قرار می گیرد. این قاعده در روایت «لا تموت نفس حتی تستکمل رزقها» خودنمایی کرده که زمینه نظریه پردازی پژوهشگران را فراهم نموده است. با این حال، هیچ یک از رویکردهای رایج، تحلیل جامعی از آموزه استکمال رزق و حدیث یادشده ارائه نکرده اند. بدین رو پژوهش حاضر با روش تحلیل متن مطابق با اصول و قواعد دانش فقه الحدیث در سه بخش: معناشناسی مفردات، مستندات روایی؛ شامل گونه ها، مصادر و سبب صدور روایت و در نهایت، تبیین مولفه های استکمال رزق به بازشناسی و تقریر این آموزه می پردازد. بدین منظور با استناد به آیات و روایات، مفهوم استکمال رزق، گستره و نسبت آن با تقوا و تلاش انسان را مورد بحث قرار می دهد و با تشکیل خانواده حدیث، شروط مبنایی دریافت کامل روزی را مطرح می کند. در بحث از گستره رزق، با بیان اقسام و امکان قبض و بسط آن، مقید بودن کسب کامل روزی را یادآور می شود و در مرحله بعد نشان می دهد تقوا و توکل بر خدا، دو عامل کلیدی برای پرهیز از تکاثرطلبی، تلاش افراطی و انحراف در مسیر تکمیل روزی است.
According to Islamic principles، sustenance is one of Divine decrees that every person has a specific share of it and will be fully provided with it before he dies. This rule is displayed in the hadith، “No one will die until his Sustenance is completed”، which has provided the ground for the researchers’ theorization. However، none of the current approaches has given an inclusive analysis of the doctrine of sustenance and the above-mentioned hadith. Thus، with the method of analysis of text according to the principles and rules of fiqh al-ḥadīth (hadith appreciation)، the present research undertakes to reappraise sustenance completion in three sections of semantic single words; hadith evidences، including origins and causes for issuance of the hadith; and finally، elucidation of the components of sustenance completion. To this end، with reliance on the verses and traditions، it discusses the concept of sustenance completion، its expanse and its relation to the God wariness and human attempt and with the formation of the hadith family، it touches upon the basic preconditions for a full reception of sustenance. Discussing about the expanse of sustenance، it reminds the usefulness of full acquisition of sustenance by stating its types and the possibility of its expansion and contraction and indicates in another section that God wariness and trust in God are two key factors for avoiding excessive demand، excessive striving، and deviation from the course of sustenance completion.
خلاصه ماشینی:
آموزۀ استکمال رزق با تأکید بر تحلیل حدیث «لا تموت نفس حتی تستکمل رزقها» دکتر علی راد 1 _ عاطفه محمدزاده 2 بر اساس مبانی اسلامی، روزی، یکی از مقدراتی است که هر فرد سهم، مشخصی از آن دارد و تا قبل از فرارسیدن مرگ بهصورت کامل در اختیار او قرار میگیرد.
بدین منظور با استناد به آیات و روایات، مفهوم استکمال رزق، گستره و نسبت آن با تقوا و تلاش انسان را مورد بحث قرار میدهد و با تشکیل خانوادۀ حدیث، شروط مبنایی دریافت کامل روزی را مطرح میکند.
در بحث از گسترۀ رزق، با بیان اقسام و امکان قبض و بسط آن، مقید بودن کسب کامل روزی را یادآور میشود و در مرحلۀ بعد نشان میدهد تقوا و توکل بر خدا، دو عامل کلیدی برای پرهیز از تکاثرطلبی، تلاش افراطی و انحراف در مسیر تکمیل روزی است .
نقل روایت زیر در کهنترین مصادر روایی نیز، عامل دیگری در انتخاب و جدایی آن از دیگر روایات است: عن أبی حمزة الثمالی: عن أبی جعفر7، قال: قال رسول الله9 فی حجة الوداع: «ألا إن الروح الأمین نفث فی روعی أنه لاتموت نفس حتی تستکمل رزقها، فاتقوا الله، و أجملوا فی الطلب ، و لایحملنکم استبطاء شیء من الرزق أن تطلبوه بشیء من معصیة الله؛ فإن الله قسم الأرزاق بین خلقه حلالا، و لم یقسمها حراما، فمن اتقی الله و صبر، أتاه الله برزقه من حله، و من هتک حجاب الستر و عجل، فأخذه من غیر حله، قص به من رزقه الحلال، و حوسب علیه یوم القیامة.