چکیده:
انقلاب اسلامی ایران به عنوان «نخستین و بزرگ ترین انقلاب مذهبی قرن بیستم میلادی» توانست منجر به درهم شکنندگی نظام تئوری و ساختاری در سطوح ملی، منطقه ای و جهانی شود. انقلاب 1357 ایران با ماهیتی اسلامی و بازتاب های جهانی کوشید تا به مثابه ی یک الگوی انقلابی فرا سرزمینی به محیطی گیرا و تاثیرگذار برای کشورهای مسلمان و غیرمسلمان جهان مبدل گردد. ازاین رو، پژوهش حاضر بر اساس نظریه پخش که الگوی نظری مناسب برای واکاوی بازتاب انقلاب های فرا ملی است، این سوال را طرح نموده که کدام یک از کشورهای اسلامی بیشترین تاثیر را از انقلاب اسلامی ایران پذیرفته است؟ فرضیه ی این پژوهش بدین شرح است که افغانستان نخستین کشور در بین کشورهای اسلامی بوده که بیشترین تاثیر را از انقلاب اسلامی ایران پذیرفته است. نتایج یافته های نوشتار حاکی از آن است که علاوه بر عوامل داخلی، دخالت قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای یکی از موانع اصلی نفوذ هرچه بیشتر انقلاب اسلامی ایران در افغانستان بوده است. تحولات اخیر به ویژه تشدید حضور نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان بر صحت این ادعا می افزاید و از نظر نگارندگان مقاله ، این کارشکنی ها ادامه داشته و بیگانگان هیچ گاه دست از خدشه دار کردن چهره انقلاب اسلامی ایران در افغانستان برنخواهند.
خلاصه ماشینی:
"با آغاز جنگ داخلی و اختلاف احزاب و گروههای شیعه و سنی در دولت مجاهدین جمهوری اسلامی ایران تلاش زیادی نمود تا اتحاد اینان حاصل شود، اما امریکا که از تجاوز شوروی به افغانستان به عنوان خطر توسعه کمونیسم بهرهبرداری کرد و برای ضربه زدن به آن به حمایت مجاهدین برخاست، با خروج شوروی ضمن اینکه حمایت خود را از احزاب و گروههای مجاهد قطع کرد، نهتنها برای جلوگیری از تشکیل دولت اسلامی توسط گروههای مجاهد تفرقهافکنی کرد، بلکه پس از تشکیل این دولت با کمک کشورهای همپیمان خود در منطقه همچون عربستان و پاکستان به تفرقهافکنی میان دولت مجاهدین پرداخت (علی آبادی، 1372: 261).
از آنجا که افغانستان به دلیل اهمیت آن برای دولت نوپای ایران و طبق الگوی پخش، مقصد مورد بررسی در این پژوهش قرار گرفت، این کشور بر اساس مؤلفههای مهمی همچون اشتراکات تاریخ و فرهنگی، اصل مجاورت و همسایگی، وقوع کودتای کمونیستی و تجاوز شوروی، اسلامگرایی معتدل ملت افغانستان، روابط نزدیک سران نهضت مجاهدین با ایران و حمایت همهجانبهی تهران از نهضت مقاومت توانست نخستین هدف، حوزه و مقصدی باشد که بیشترین تأثیرات فرهنگی و سیاسی را از انقلاب اسلامی ایران پذیرفته است.
شکل 1: جمعبندی فرایند بازتابهای انقلاب اسلامی ایران بر افغانستان (منبع: مدل نگارندگان) ابزارهای پخش 1)صدور انقلاب 2)تشکیل حزب و ائتلاف 3)حمایت 4)حوزه های علمیه 5) جذب مهاجرین 6)برگزاری کنگره و سمینار 7)رسانه موضوعات پخش 1)اسلام سیاسی 2)سیاست نه شرقی و نه غربی 3)بیگانه ستیزی 4)اتحاد شیعه و سنی 5)جهاد 6)احقاق حقوق زنان دوره های پخش دوره اول: تجاوز شوروی و حمایت ایران از نهضت مقاومت؛ 1989 - 1979 م."