چکیده:
عراق، کشوری با میزان تجانس اجتماعی پایین است. تعدد گروههای قومی- مذهبی و سهمخواهی از قدرت، شکلگیری شکافهای اجتماعی چندگانه را در عراق، موجب شده که با شکلگیری گروههای تروریستی، بر سیاست خارجی کشورهای منطقه، تاثیرگذار بودهاست. این مقاله سعیدارد با روش تحلیلی و محوربودن نظریه نورئالیسم تدافعی به این پرسش پاسخگوید که شکافهای اجتماعی عراق بر سیاست خارجی ایران در عراق در ابعاد داخلی، منطقهای و بینالمللی در شرایط ظهور داعش چه تاثیریداشتهاست؟ همچنین این فرضیه مطرحمیشود که شکافهای اجتماعی عراق در شرایط ظهور گروههای تروریستی نظیر داعش، زمینه مواجه ایران با چالشهای داخلی، منطقهای و بینالمللی را فراهمکرده و وجوه امنیتی آن را افزایشدادهاست. یافتهها نشانمیدهند که این مسئله در ابعاد داخلی سیاست خارجی، ایران را با تعمیق شکاف شیعه و سنی و نیز احتمال تجزیه عراق و مسائل قومیتی برخاسته از آن مواجهمیکند؛ این مسئله در بعد منطقهای خود ازیکطرف، ایجاد شکاف در ژئوپلیتیک شیعی و درنتیجه، شکاف در محور مقاومت را درپیدارد و ازطرفی نیز، تهدید محیط امنیتی منطقهای را موجب میشود که واکنش ایران درراستای دفاع فعال تهاجمی را بههمراهداشتهاست؛ در طرف سوم نیز، این مسئله به شکلگیری ائتلاف منطقهای ضد ایران با محور بودن حمایت از داعش و سایر گروههای تروریستی منجرشدهاست. درنهایت در سطح بینالمللی، افزایش حضور آمریکا در محیط منطقهای ایران و راهبرد نیابتی سیاست خارجی این کشور را ضد ایران درپیداشتهاست.
Iraq is a country with the low social heterogeneity. Plurality of ethnic and religious groups and quotas each of these groups of power has causes multiple gaps formation in Iraq. This paper tries to answer this question that what are the effects of Iraq's social gaps on Iran's foreign policy in terms of terrorist groups? with analytic method and defensive neo realism theory. and it is hypothesized that Iraq social gaps in the emergence of terrorist group such as isis has been faced Iran with internal, regional and international challenges and increased its security aspects. The findings illustrate that Iran's Foreign Policy is faced with deepening Shiite and Sunnis gap and the possibility of disintegration of Iraq. This issue in regional level has been fallowed creation gap in Shiite geopolitice and axis of resistance on the one hand and caused the threat to the Iran's regional security environment that fallowed Iran reaction in frame of offensive active. This issue resulted in formation regional coalition against Iran with a focus on isis and other terrorist groups. Finally in international level, it has been increase of U.S presence in Iran's regional environment in support of isis and proxy war strategy of its foreign policy against iran.
خلاصه ماشینی:
یافتهها نشانمیدهند که این مسئله در ابعاد داخلی سیاست خارجی، ایران را با تعمیق شکاف شیعه و سنی و نیز احتمال تجزیه عراق و مسائل قومیتی برخاسته از آن مواجهمیکند؛ این مسئله در بعد منطقهای خود ازیکطرف، ایجاد شکاف در ژئوپلیتیک شیعی و درنتیجه، شکاف در محور مقاومت را درپیدارد و ازطرفی نیز، تهدید محیط امنیتی منطقهای را موجب میشود که واکنش ایران درراستای دفاع فعال تهاجمی را بههمراهداشتهاست؛ در طرف سوم نیز، این مسئله به شکلگیری ائتلاف منطقهای ضد ایران با محور بودن حمایت از داعش و سایر گروههای تروریستی منجرشدهاست.
آنها با بهرهگیری از تحلیلهای ژئوپلیتیکی و بررسی رقابت بازیگران منطقهای و بینالمللی مانند ترکیه، عربستان و آمریکا در عراق، سیاستهای حمایتی آنها را از برخی گروهها و جریانهای معارض دولت عراق، ایجاد چالش در قلمرو ژئوپلیتیک ایران ارزیابیمیکنند (نیاکویی و مرادی، 1394:)؛ درمجموع، اغلب این آثار با برشماری شکافهای عراق، سیاستهای کشورهای منطقه را بر آن، مؤثر دانستهاند و کمتر به نقش این شکافها بر سیاست خارجی ایران در شرایط ظهور گروههای تروریستی توجهکردهاند.
مهمترین پیامدهای بحران 2014 عراق بر سیاست خارجی ایران در ابعاد داخلی، منطقهای و فرامنطقهای در زیر بررسیمیشوند: سطح داخل تعمیق شکاف شیعه و سنی اختلافافکنی مذهبی، یکی از ابزارهای اصلی گروههای تروریستی مانند داعش برای پیشبرد مقاصد خویش است که وجود دولتهای ضعیف، آن را تقویتمیکند؛ این گروهها از طریق بمبگذاری، حملات انتحاری به مراکز سیاسی و مذهبی و ترور شخصیتهای مهم سعیمیکنند به هدف اصلی خود در جلوگیری از تشکیل دولت به رهبری شیعیان و دامنزدن به اختلافهای مذهبی دستیابند.