چکیده:
شناخت ریتونهای اشکانی، یکی از عناصر شناخت هنر و مذهب دورة اشکانیان است. بر این اساس، ریتونهای اشکانی در دو طبقه بندی کلی قرار میگیرند. دستة نخست، شامل ریتونهای شاخی شکل و مزین مکشوفه از شهر باستانی نسا(مهرداد کرت)، واقع در حومة عشق آباد امروزی و دستة دیگر، ریتونهای مکشوفه از سایر نقاط قلمرو اشکانی است. محل کشف و نقوش موجود بر روی ریتونهای این دوره، حکایتگر تنوع سبک هنری، تسامح مذهبی، تاثیر هنر یونانی و در نهایت ایجاد سبکی بومی در هنر اشکانی است. بنابرین باتوجه به محدودیتهای باستان شناختی دورة اشکانی، ریتونهای این دوره را میتوان، مولفة مهمی برای شناخت هنر و مذهب دورة اشکانی دانست. مطالعه بر روی نمونه های مکشوفه از ریتونهای اشکانی در منابع، آثار مکتوب و مصور مربوط به یافته های این دوره و ارائة نتایج، به شیوة توصیفی - تحلیلی محقق شده است.
خلاصه ماشینی:
يافته هاي باستان شناسي در مورد کاربرد شکل حيوانات براي تزئين ظروف نشان ميدهد که اين تزئينات تقريبا از دورة نوسنگي ميانه آغاز شده (دهدشتي ،١٣٨٠: ۵٠) و تقريبا تا دوران معاصر نيز ادامه داشته و دچار تحولاتي نيز شده ؛ بعنوان مثال ، استفاده از اين نقوش در دورة نوسنگي و مس سنگي کاربرد بيشتري دارد.
شکل کلي اين ريتونها عبارت است از ظرفي که در بدن انسان (مکشوفه از نسا)؛ انتها با انحناي شاخي شکل به بدن حيوان ، انسان يا يک موجود محل نگهداري : موزة آرميتاژ خيالي منتهي ميشود و در بدنة ظرف و لبة آن تزئيناتي بکار رفته است .
ريتون ، بشکل قوچ ، مکشوفه از بر روي بدنة ظرف که با وجود شکل هندسي شدة آن ، منطقة گرمي ؛ تاريخ احتمالي ، سدة دوم تا اول بدن حيوان را مجسم ميکدن، گردن بزرگ استوانه يي ظرف قبل از ميلاد؛ محل نگهداري : موزة ملي ايران قرار گرفته که لبه يي ساده ، کلفت و برگشته به بيرون دارد (رجوع شود به تصویر صفحه) و بوسيلة يک دستة منحني به ظرف متصل ميشود.
تحليل و بررسي شکل ظاهري ، نقوش تزئيني و الهه هاي يوناني موجود بر روي ريتونهاي بدست آمده از شهر نسا و ريتونهاي مکشوفه از ديگر نقاط متعلق به اين دوره ، تصويرگويايي از فرهنگ ، هنر و مذهب دوران اشکاني را ارائه ميکند.