چکیده:
یکی از مهمترین اسطورههایی که با بارمعنایی رستاخیز و خیزش دوباره در شعر معاصر عربی حضوری چشمگیر دارد و حجم انبوهی از دفترهای شعری شاعران را به خود اختصاص داده، اسطوره اوزیریس مصری است. سمیح القاسم شاعر معاصر فلسطین (1939-2014) از جمله شاعرانی است که در سه مرحله به این اسطوره توجهی نشان داده است به گونهای که با مرحله سهگانه الگوی سفر تک اسطوره قهرمان «جوزف کمبل» نظریهپرداز مشهور آمریکایی قابل تطبیق و اعمال است. سه مرحلهای که شاعر از اسطوره یادشده الهام گرفته در سه سروده «علیقلعةالامبراطور»،«حواریّةالعار» و «اوزیریسالجدید» تجلی پیدا کرده است که به ترتیب با مرحله سهگانه الگوی «عزیمت»، «تشرف» و «بازگشت» همخوانی دارد. در پرتو این شناخت، پژوهش حاضر میکوشد با روش توصیفی- تحلیلی ضمن بررسی چگونگی حضور شخصیت اسطورهای اوزیریس و شیوههای فراخوانی و به کارگیری آن را در شعر شاعر، میزان پایبندی وی به الگوی مورد نظر را مورد واکاوی و تحلیل قرار دهد. برداشت این است که سمیح القاسم شاعری متعهد و پایبند به سرزمین مادری است که باتوجه به نگاه خاص خود و نیاز جامعه معاصر، با بیانی نمادین، اسطورها وزیریس را همانند انگاری و باز آفرینی کرده است.
إن إسطورة أوزیریس المصریة من أهم الأساطیر الموظفة فی الشعر العربی المعاصر حیث استحوذت علی
الدواوین الشعریة بشکل لافت بما تحتوی علی الانبعاث والخیر والبرکة. هذا وإن سمیح القاسم الشاعر
الفلسطینی المعاصر من أحد الشعراء العرب المعاصرین الذیاستلهمها فی قصائده الثلاثة المعنونة
حیث یمکن تطبیق مراحل سفر البطل « اوزیریسالجدید » و « حواریةالعار » ،« علیقلعةالامبراطور » ب
الشعری مع مراحل أسفار المنظر الشهیر الإمریکی جوزف کامبل الثلاثة المشتملة علی العزیمة، الرحلة
والعودة. علی ضوء هذه المعرفة تحاول هذه المقالة بمنهجها ال وصفی- التحلیلی دراسة أشکال حضور
أسطورة اوزیریس و کیفیة استدعاءها فی القصائد المذکورة للشاعر و مدی مطابقتها مع أسفار جوزف
الثلاثة. من المستنبط أن سمیح القاسم مال إلی توظیف شخصیة اوزیریس فی نصه الشعری علی أساس
رؤیته الجدیدة الملتزمة وضر وریات الوطن العربی وخاصة الفلسطین.
One of the myths associated with the meaning of resurrection and rebirth is the Egyptian myth of Osiris. It has a prominent presence in contemporary Arabic poetry, and a massive bulk of poetry has been dedicated to it. The Palestinian poet Samih al-Qasim (1939-2014) is among those who have shown interest in three stages to this myth that are adaptable to the triple stages ofthe journey of the sole hero that is the myth model of Joseph Compbell, the famous American theoretician. The three stages that the poet is inspired byin the mentioned myth are manifested in three the poems of "Over the Emperor Fortress", "Hvaryh Alar" and "Osiris aljadidi". These stages are consistent with thethree stages of "departure", "initiation" and "return". In the light of this recognition and using a descriptive-analytic method, this study seeks to examine and analyze the mythical character of Osiris, the way it is applied by the poet, and his adherence to the corresponding model. It is concluded that Samih al-Qasim is a poet committed to his motherland, who has recreated the myth of Osiris with a symbolic expression by considering his own specials outlooks and the needs of the contemporary society.