چکیده:
وجود شوکهای برونزای اقتصادی موجب میشود تا کشورهایی که درجه آسیبپذیری آنان بالاست، اثرپذیری بیشتری از شوکها داشته باشند. در مقابل، کشورهای برخوردار از سطح بالای تابآوری در مواجهه با شوکهای برونزای اقتصادی، قادر به ترمیم و بازسازی اقتصاد خویش هستند. بنابراین آسیبپذیری و تابآوری کشورها عامل تعیینکننده عملکرد اقتصادی کشورها خواهد بود. در این پژوهش با استفاده از شاخصهای آسیبپذیری و تابآوری معرفی شده توسط بریگوگلیو و همکاران، جایگاه کشورهای منتخب نفتی طی دوره زمانی 2012-2005 محاسبه و استخراج شد. نتایج مطالعات نشان داد اقتصاد ایران در سال 2012 ازنظر تابآوری اقتصادی در بین 18 کشور منتخب جایگاه 16 را بهخود اختصاص داده است. در این شاخص کشور کانادا بیشترین و ونزوئلا کمترین میزان تابآوری را داشته است. اقتصاد ایران در شاخص آسیبپذیری نیز جایگاه 12 را به خود اختصاص داده است. از مقایسه عملکرد کشورها در حوزه تابآوری و آسیبپذیری میتوان به این نتیجه رسید که نمیتوان همه علل مربوط به درجه پایین تابآوری و در طرف مقابل درجه بالای آسیبپذیری را به نفت ارتباط داد، بلکه این نحوه مدیریت کشورها در حوزههای مختلف بهخصوص مدیریت درآمدهای نفتی است که میزان آسیبپذیری و تابآوری کشورها را تعیین میکند.
The exogenous economic shocks cause countries with a higher degree of vulnerability to be more influenced by them and be less able to reduce the negative effects of such shocks because in most cases, they are beyond control of countries. In contrast, countries with a high level of resilience can repair and reconstruct their economy after facing such economic shocks. In this regard and by considering economic exogenous shocks, especially oil price shocks on economy of oil-dependent countries that are mostly beyond their control, identifying the level of economic resilience and vulnerability in these countries has a considerable importance.
In the present research, there were calculated and extracted resilience and vulnerability indices for the selected oil countries from 2005 to 2012 using the indicators introduced by Brigoglio et al. The results showed that in 2012 economy of Iran, compared to some countries in the Persian Gulf region, had a better performance in terms of economic vulnerability index (a lower level of vulnerability); but in terms of resilience, it is at lower level in comparison with majority of the selected oil-dependent countries: in terms of economic resilience, Iran is in 16th place among 18 selected countries. Based on this indicator, Canada and Venezuela have the most and the least resilience respectively. In vulnerability index, Iran is in 12th place among 18 selected countries. Such a situation in areas of vulnerability and resilience indicates high vulnerability potential of the country against external shocks. By comparing the performance of different countries in areas of resilience and vulnerability we can say that oil income cannot be blamed as the sole reason of low resilience and high vulnerability. It is actually the style and method of management of different sectors of countries, especially management of oil incomes, that determines the level of their resilience and vulnerability. This issue requires special attention of economic and non-economic officials and politicians to resilience and vulnerability of the country.
خلاصه ماشینی:
برخی از این ویژگی ها عبارت اند از: «درجه باز بودن اقتصاد»، «میزان وابستگی اقتصاد به درآمدهای صادراتی ناشی از چند محصول خاص » و نیز «وابستگی به واردات کالاهای استراتژیک » که شاخص آسیب پذیری کل از میانگین ساده مؤلفه های مزبور محاسبه شده است .
همان گونه که درخصوص شاخص آسیب پذیری اشاره شد، متغیرهای تشکیل دهنـده شاخص تاب آوری نیز معمولا تعداد محـدودی مـی باشـند؛ چراکـه بسـیاری از متغیرهـای اقتصادی با یکدیگر همبستگی دارند و یک متغیر میتواند به عنوان نماینده سـایر متغیرهـا به کار رود؛ از سویی، تعداد زیاد متغیرها ممکن است فراینـد محاسـبه شـاخص را پیچیـده سازد و همچنین این احتمال وجود دارد برخی متغیرها برای برخی کشورها موجود نباشند که ایـن موضـوعات موجـب مـیشـود تـا متغیرهـای تشـکیل دهنـده شـاخص تـاب آوری محدودتر باشند.
ایـن شـاخص هـا کمک شایانی خواهد کرد تا این موضوع بررسـی شـود کـه آیـا عملکـرد همـه کشـورهای تولیدکننده نفت یکسـان بـوده یـا برخـی از آنهـا توانسـته انـد بـه رغـم وجـود سـطوح بـالای آسیب پذیری، با اتخاذ سیاست های مناسب اقتصـادی و مـدیریت کـارای منـابع ارزی نفـت ، سطح تاب آوری خویش را افزایش داده و توانایی تـرمیم و بازیـابی خـویش از شـوک هـای بیرونی اقتصاد، ازجمله شوک های نفتی را ارتقا بخشیده و مسیر رشدو توسعه خود را دنبـال کنند.
بنابراین در این پژوهش با استفاده از شاخص های آسیب پذیری و تاب آوری معرفی شده بریگوگلیو و همکاران (٢٠٠٨)، شاخص های مزبور برای کشورهای منتخب نفتی طی دوره زمانی ٢٠١٢-٢٠٠٥ محاسبه و استخراج شد.