چکیده:
نظام تولید مشارکتی با استفاده از آثار مختلف خود بر عوامل اقتصادی، یکی از نظامهای دستمزدی مطرح بوده و در بسیاری از موارد بهصورت عملی مورد استفاده قرار گرفته است. اما مسئلهای که باید به آن پرداخته شود این است که نظام دستمزدی تولید مشارکتی از نظر تطبیق با اصول اسلامی دستمزد، چگونه خواهد بود و این نظام دستمزدی در چه شکل و قالب اسلامی از نظر عقود اسلامی قرار خواهد گرفت. بعد از بررسی اصول اسلامی درباره دستمزد و بررسی برخی مسائل فقهی مرتبط، به تعیین قالب عقد تولید مشارکتی در اسلام و به ارائه شواهدی پیرامون تطبیق تولید مشارکتی با اصول اسلامی دستمزد خواهیم پرداخت. بعد از بررسی این مسائل، نتیجه این است که نظام تولید مشارکتی از لحاظ قواعد فقهی و اصول اسلامی مستخرج از دستورات و روایات اسلامی، کاملاً مورد تأیید و تشویق بوده و قالب عقد این نظام نیز میتواند در قالب عقود مختلفی ظاهر شود.
The participatory production system using its different effects on economic factors, has been one of the favoured wage earning systems, and has been practically used in many cases. But the matter that must be addressed here, is that what is the realtionship between the wage earning participatory production system and the Islamic rules and principles.
After studying Islamic principles and some fiqhi related issues about wage, we will determine the form of participatory production contract in Islam and then will provide evidences about adoptation of participatory production with the Islamic wage instructions.
خلاصه ماشینی:
حداکثر کارایی یک نظام دستمزدی مناسب ، باید به گونـه ای طراحـی شـود کـه بـه افـزایش کـارایی منجـر گردد؛چرا که عدم استفاده کامل از استعدادهای نیروی کار نوعی اتلاف اسـت و لـذا اگـر کارفرما مانع ارتقای بهره وری کارگرو سرمایه شود ضامن است ؛ اسـتهلاک انسـان صـرف عمر گران بهای اوست و با استهلاک ماشین قابل مقایسه نیست ؛ کمال انسان مهم تر از کمـال ماشین است (رستمی ، ١٣٨٤: ١٨٤).
در بازار سیاه اگر کارگر محدود شود،و مجبور به فروش کار خـود به هر قیمتی شود، این همان استثمارو بزرگ ترین گناه است ؛ حتی کـارگر بایـد اختیـار داشـته باشد بین اجاره و سهیم شدن در سود به آزادی انتخاب کند (هاشمی رفسنجانی ، ١٣٧٩: ١٥٨-١٥٧).
سؤال این است که آیا مضاربه اولا در سرمایه گذاری جایزاست ؟و ثانیا آیـا مـیتـوان حداقل دستمزدی راـ برای شبیه سازی در تولید مشارکتیـ در این قراردادمتعهد شد یا نه ؟ الف ) بررسی مضاربه در سرمایه برخی از محققان و فقها،مضاربه را فقط در تجارت می داننـدو برخـی دیگـر، واژه تجـارت را در معنای عام ، یعنی شامل سرمایه هم تعبیر کرده انـد؛ همچنـین در مـواردی هـم کـه منظـوراز تجارت همان خریدو فروش باشد، باز هم بـا ایـن اسـتدلال کـه تجـارت خصوصـیتی نـدارد، مـیتـوان آن را عـام و شـامل سـرمایه گـذاری گرفـت (بروجـردی ، ١٣٧٣: ١٩-١٨).
یـک جعاله صحیح آن است که فرضا دولت اعلام کند اگر کسی کار مشخصی را انجام دهـد بـه او مقدار مشخصی پول میدهد؛و با فرض اینکه این فرد ایرانی باشد مبلغ بیشـتری نیـز ارائـه خواهد کرد (همان : ٣١).