چکیده:
ادبیات عامیانه، ادبیات تودۀ مردم، بخشی از دانش مردمی و یا فرهنگ عامه و معادل واژۀ فولکلور است. در میان هر ملتی باورها و اعتقاداتی رایج است که آیینۀ تمامنمای اندیشه، فکر و ترجمان حال و احساسات ساده و صمیمی آنهاست. بسیاری از این باورها ریشه در تاریخ و فرهنگ یک ملّت دارند که از نسلهای گذشته به آیندگان رسیده است و برخی دیگر بر اثر تلفیق و تأثیرپذیری از فرهنگ اقوام دیگر به وجود آمدهاند. این نوشتار برآن است که ظهور و نمود این افکار و باورها را در کتاب محی الدین حقشناس به نام «شاره که م سنه= شهر من سنندج» پیرامون مسائل مختلف بررسی نماید. نتایج به دستآمده نشان می دهد که امروزه بخشی از این رسوم از جمله آتش شب نوروز، مراسم شب یلدا، سفرۀ هفتسین و سیزدهبهدر و... هنوز هم متداول هستند و برخی از آنها از جمله آداب دعوتکردن به عروسی و نمایش های بومی محلی، فراموش گشته و یا در اثر تلفیق با فرهنگ سایر مناطق رو به ضعف نهاده است. حق شناس با درک این موضوع و حدس امکان فراموشی عناصر فرهنگی، در اثر خویش و با زبانی ساده و صمیمی به خلق دوبارۀ آنها پرداخته و آن را برای آیندگان فراموشکار به جای نهاده است.
خلاصه ماشینی:
"جــــا زوتر مـــنال حمـــام بـریــاوو دهس و پاگــهلیان خهنه گیریــاوو jā zūtir minā l himām biryāw-ū das-ū pāgalyān xana g i ryāw-ū ههوا لیلی ئهکــرد گشت ئــهرووینه بان پوشیان ئاگر ئهداو ئهووه گــرگران ha-wā layl i 'akird gišt 'ařw i na bān pūšyān 'Agir 'adā-u 'a'wu-a giř-giř-ān روشنـــهو ئـــهووهو تواو بانهکــــان ناو شار یهکسهره وهووه چـــراخـان řŏšinaw 'aw-u-wa-w tiwāw bānakān nāwi šār yaksar wa-u-wa čirāxān شـــام شهو نهوروزیچ رشته پلاو بوو بوی عهتری پلاو مالهو مال ئهچـــو šāmi šaw nawrŏz i č řišta-pi l āw bū bŏy 'atiri pi l āw mā l aw-mā l ačū هاوســایکیچ نهیبوو بهشـــی ئهبریا خوهی سونهتی بوو بردن کاسه هاوسا hāwsāyk i č naybū baš i abiryā xŏy sonate bū birdin kāsa hāwisā ترجمه: یکی از آداب و رسوم نوروز این بود که مردم در شب اول عید از چوبهای ریز و خارهایی که برای جلوگیری از خیس شدن در زیر یک سقف جمعآوری کرده بودند، آتش بر پا میکردند."