چکیده:
نقد تخیل، مابین نقد موضوعی و نقد ساختاری قرار داشته و سعی دارد با تمرکز بر نیروی تخیل، از موضعی روانکاوانه به مطالعة نظاممند تصاویر شعری بپردازد و بر اساس تداوم حضور یک یا چند عنصر از عناصر اربعه در خیالپردازیهای شاعرانه، میزان خلاقیت و اصالت تصویرسازی شاعران را مشخص کند. بدون شک، روش نقد تخیل، از راه پیوند شعر با مباحث روانشناسی و بخش ناخودآگاه ذهن، راه را برای تفسیر چندمعنایی شعر بیشتر باز میکند و شعر را از حصار بررسیهای کلیشهای رها میسازد. محور اصلی مقالة حاضر، نقد و بررسی اشعار وصفی ابنخفاجه شاعر اندلس و هلالی جغتایی شاعر قرن دهم است که بر پایة الهام از دو عنصر آب و آتش سروده شدهاند و به این سؤالات پاسخ میدهد که ابنخفاجه و هلالی در خلق تصاویر شعری خود، تا چه میزان بر اساس دو عنصر آب و آتش خیالپردازی کردهاند؟ و نیز تخیل خلاق در خوانش مشترک شعر این دو شاعر، تا چه میزان فعال عمل نموده است؟ در پایان مشخص شد که شعر هلالی با توجه به سبک غزلی آن، متأثر از آتش است و بیشتر سوز و گدازهای درونی و نیز ناامیدی و ترس از تنهایی خود را در قالب تصاویری از آتش خلق کرده است؛ در حالی که شعر ابنخفاجه، با تو جه به علاقة وی به طبیعت سرسبز آندلس، برگرفته از حرکت و پویایی عنصر آب است و به نوعی نیروی زایش آب را مورد توجه قرار داده است.
Fiction Reviews is Between thematic and structural criticism Trying to focus on imagination, the local psychoanalytic systematic study of poetic images pay based on the continued presence of one or more elements of the four elements in poetic fantasies, creativity and originality, imagination poets specify. Without a doubt, criticism imagination, through discussions between poetry and psychology and the subconscious mind, a way to interpret the lyrics more open and poetry of the fence stereotypical Reviews releases. The main objective of this paper is to review those poems Andalusian Ibn Khfajh Badriddin Hilali is written based on the inspiration of two elements, fire and water, Trying to identify the creativity of the poet in poetic images and answer the questions that Ibn Khfajh and arches in the creation of his poetic images, the extent of these two elements inspired? Subscribe to poetry readings and creative imagination in these two poets, to what extent has active?
خلاصه ماشینی:
گاستون باشلار، پایهگذار نقد تخیلی است که به بحث دربارة تأثیر تخیل و خلاقیت در تصویرسازیهای شاعرانه توجه نمود و سعی کرد تا رابطة علت و معلولی را در بررسی اشعار یک شاعر نادیده بگیرد و اساس نظریة خود را بر حضور عناصر اربعه در خیالپردازیهای شاعرانه قرار داد.
تخیل در نگاه باشلار، خالق طبیعی تصویر است و بر همین اساس، سعی دارد تا از طریق بررسی صور شعری یک شاعر، به روانشناسی تخیل وی بپردازد و از این طریق به دو هدف کلی دست پیدا کند: اول برای بررسی تخیل، یک روش نظاممند و روانکاوانه طراحی کند که کاملا با علم منطق بیارتباط باشد؛ و دوم میزان ارتباط روحی ـ روانی شاعر با طبیعت را تعیین کند.
4ـ2 ـ تخیل ادبی آب و آتش در شعر هلالی و ابنخفاجه از میان عناصر اربعه، آتش، نیروی پدیدآورندة و عنصر مذکر طبیعت تعریف شده و به عنوان پدر طبیعت هم در جایگاه ترس و احترام قرار داشته، و هم بسیار کاربردی و حیاتی است.
اما در تصویر زیر که هلالی از گرما و حرارت درون بدن انسان سخن میگوید، ارتباط کمتری با آتش دارد و به نوعی برگرفته از تجربههای عمومی است: هر دم آهی کشیدی از دل تنگ تا از آن آه سوختی دل سنگ (هلالی، 1375: 236) جان از تب تو فراق تو در یک نفس گداخت هرگز تبی نبود از این جانگدازتر (همان: 82) «صور تخیل بازتولید، نه بر اثر ارتباط با عناصر اولیه، که به واسطة صور دیگر، به وجود میآیند و به همین دلیل این صور اصیل نیستند، بلکه تکرار و تقلید صور دیگر با دگرگونی یا بدون دگرگونی محسوب میشوند.