چکیده:
با توجه به اهمیت ورزش، اماکن ورزشی باید به گونهای در سطح شهر پراکنده باشند که عموم مردم بتوانند به آن دسترسی داشته باشند. در حال حاضر، یکی از مهمترین مشکلات موجود در شهرها استقرار نامناسب فضاهای ورزشی است به نحوی که بسیاری از افراد به علت دسترسی نداشتن به آنها نمیتوانند از مکانهای ورزشی بهصورت مطلوب استفاده کنند. حل این مشکلات به برنامهریزی و مدیریت در زمینۀ مکانیابی با روشهای نوین مانند سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) و روشهای تصمیمگیری چند معیاره(MCDM) نیاز دارد. هدف این تحقیق تلفیق دو روش MCDMوGIS بهمنظور ارائۀ مدلی پیشنهادی برای مکانگزینی اماکن ورزشی با هدف تساوی در دسترسی است. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و نوع آن کاربردی است. اطلاعات بهدستآمده از طریق نرمافزارهای ARC GISدر قالب لایههای اطلاعاتی تحلیل میشود و بعد از تهیۀ نقشهها، با روی هم قرار دادن آنها بهترین مکان مشخص میشود. بهمنظور وزندهی به معیارها بر اساس مدل AHP از پرسشنامه و نرمافزارExpert Choice استفاده شد. نتیجۀاین تحقیق ارائۀ مدل بهینۀ مکانیابی برای فضاهای ورزشی است که در چهار مرحله انجام شد: 1-تعیین و الویتبندی معیارها؛ 2- تعیین محدودیتهای منطقه و شعاع عملکردی؛ 3- آماده کردن لایههای مربوط به دو مرحلۀ قبل؛ 4- همپوشانی نقشهها و انتخاب بهترین مکان. برای وزندهی به معیارها از روش تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد که به تعیین و اولویتبندی چهار معیار جمعیت، پتانسیل توسعه، همجواری و دسترسی منجر شد.با توجه به مدل ارائهشده و تلفیق سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدلهای تصمیمگیری میتوان در ساخت اماکن و توزیع عادلانۀآنها در سطح شهر، تحرک و در نتیجۀ آن سلامت اجتماعی را به شهروندان هدیه داد و باعث صرفهجویی در هزینه و افزایش بهرهوری شد.
خلاصه ماشینی:
در حال حاضر، یکی از مهمترین مشکلات موجود در شهرها استقرار نامناسب فضاهای ورزشی در میان سایر کاربریهای شهری است به نحوی که بسیاری از افراد جامعه بهعلت دسترسی نداشتن به آنها نمیتوانند از مکانهای ورزشی به صورت مطلوب استفاده کنند و حل این مشکل به برنامهریزی و مدیریت در زمینۀ مکانیابی و سامان دهی فضاهای ورزشی نیاز دارد(7).
در ورزش نیز احمدی و همکاران(1388) در تهران (17) و نظر عدلی و کوهساری (1386) به منظور مکانیابی سایتهای ورزشی در بابلسر (18) تا حدودی از این روشها استفاده کردهاند.
طبق آمار، بیش از 80 درصد اطلاعات زندگی روزمرۀ مردم در شهر با فضا و موقعیت سرو کاردارد (23)؛ بنابراین به منظور بهینه سازی روش تصمیم گیری چند معیاره ضروری است از ابزاری تحلیلگر استفاده کرد که بتواند حجم انبوهی از دادههای فضایی را تجزیه و تحلیل کند.
یکی از عوامل مؤثر در ارتقای بهرهوری موقعیت مطلوب مکانی و سطح دسترسی، به ویژه در فضاهای ورزشی محلی است؛ از این رو با توجه به اهمیت این فضاها باید برای توزیع و مکان گزینی آنها در شهر طیف وسیعی از معیارهای آسایشی در نظر گرفته شود.
سیستم اطلاعات جغرافیایی به همراه مدلهای تصمیمگیری میتواند در ساخت اماکن و فضاهای ورزشی به عنوان یکی از مهمترین کاربریهای شهری و توزیع عادلانۀ آنها در سطح شهر تحرک و سلامت جسمانی و در پی آن سلامت اجتماعی را به شهروندان هدیه دهد.
تحلیل مکانی فضاهای ورزشی آمل با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS).
A GIS-based multi-criteria decision making approach to forest conservation planning at a landscape scale: a case study in the Kinabalu Area, Sabah, Malaysia.