چکیده:
هدف اصلی این پژوهش به دست آوردن رویکردی اجتماعی به تربیت اخلاقی است. ابتدا با کمک گرفتن از دیدگاه دیویی به عنوان اندیشمندی که تربیت اخلاقی را با رویکردی اجتماعی معرفی نمود، سعی شد عاملی اثرگذار که موجب میشود فرایند تربیت اخلاقی رویکردی اجتماعی به خود بگیرد، استنتاج گردد که این عامل در مولفه معرفی شد. اثرگذاری این عامل به گونهایست که با تقویت آن، توانهای اخلاقی انسان تقویت میشود. سپس نقش این مولفه در ارتقای اخلاقی انسان مبتنی بر دیدگاه اسلام بررسی گردید و ضمن به دست آمدن تایید بر اهمیت این مولفه، تلاش گردید چگونگی نقشآفرینی آن در ارتقای اخلاقی به دست آورده شود. حاصل این تلاش و بررسی، معرفی توانمندیهایی یازدهگانه به عنوان محورهای تربیت اخلاقی با تکیه بر وجه اجتماعی انسان، مبتنی بر دیدگاه اسلام است.
The main purpose of this study is to obtain a social approach to moral education. At first، using Dewey's view as the one introducing ethical education with a social approach، an attempt has been made to know and introduce the agent that causes a the process of moral education take the form of a social approach، as shown in the paper، that agent may be known as "communication". The impact of this agent is such that it strengthens human moral strengths. Then، the role of this component in promoting human morality based on the viewpoint of Islam was studied and، while gaining confirmation of the importance of this component، attempts have been made to find out how its role in promoting ethics was achieved. As concluded by the study، the eleven capabilities known as the basis of moral education with regard to the social aspect of human being may be known as being based on the viewpoint of Islam.
خلاصه ماشینی:
از نظر دیویی ارتقای اخلاقی انسان در عمل متقابل او با اجتماع نضج پیدا میکند و امری نیست که خارج از بستر اجتماعی زندگی حاصل شود و بر این مطلب تأکید میکند که بدون تقویت بعد اجتماعی انسان نمیتوان به ارتقای اخلاقی او کمک کرد (دیویی، 1922) پژوهش پیشرو بررسی اندیشههایی دیویی را زمینه مناسبی برای پاسخ به مسئله پژوهش دانسته و از سوی دیگر بهدلیل اینکه تربیت اخلاقی در چارچوب اندیشه اسلامی را مد نظر دارد، سعی میکند با تحلیل دیدگاه دیویی به بازسازی دیدگاهی در چارچوب اندیشه اسلامی دست یابد.
به این منظور بحث خود را در چند بخش ارائه میدهد در بخش اول و دوم دیدگاه دیویی برای به دست آوردن چگونگی استفاده از وجه اجتماعی انسان در فرایند تربیت اخلاقی بررسی و تحلیل میشود؛ و سپس در بخش سوم و چهارم به بازسازی دیدگاه اسلامی با توجه به یافته بخش قبل پرداخته میشود.
در این صورت محورهایی که در تربیت اخلاقی لازم است مورد توجه قرار گرفته شوند و فرایند محتوایی و روشی را در آن شکل دهند تمرکز بر پرورش این توانمندیهاست: (رجوع شود به تصویر صفحه) شکل (1): توانمندیهای اخلاقی استخراج شده بر پایه ارتباط در دیدگاه اسلام نتیجه ارتقای اخلاقی انسان در ضمن زندگی اجتماعی او شکل میگیرد.
براساس دیدگاه اسلام، مؤلفههای ارتقای اخلاقی انسان وابسته به توانمندی ارتباط او با دیگران در یازده مورد قابل ارائه است بهگونهای که اگر پرورش این مؤلفهها توسط فرد یا جریانی تربیتی با دیدگاه اسلامی مد نظر قرار گیرد میتواند ارتقای اخلاقی را به دنبال داشته باشد.