چکیده:
بررسی زبانشناختی برنامههای رادیویی و انتخاب گونه زبانی مناسب برای هر برنامه، با توجه به گونة زبانی مخاطب هدف هر برنامه، هویت، کارکرد و مأموریت شبکهها، مسئلهای مهم در مطالعة رابطة زبان و رسانة رادیو است. این پژوهش به روش تحلیل محتوای کیفی و با استناد به نظریه کنشهای گفتاری/ سخن (جان آستین) و ویژگیهای گونة زبان گفتاری (یول و براون)، بهعنوان چارچوب نظری تحقیق انجام شده است. پس از تجزیهوتحلیل بیست برنامه صبحگاهی انتخابی (10 برنامه از رادیو جوان و 10 برنامه از رادیو ایران) مشخص شد که زبان برنامههای صبحگاهی رادیو جوان از ویژگیهایی نظیر کاربرد اصطلاحات و واژگان مصطلح در زبان جوانان، استفاده کردن از زبان مخفی و واژگان مخفف، داشتن صراحت و جسارت در کلام و بهرهگیری از جملات کوتاه و پرشتاب با توجه به مخاطب هدف برخوردار هستند. گونه زبانی برنامههای صبحگاهی رادیو ایران دارای ویژگیهایی نظیر توجه به مخاطب هدف و بینشانی نسبی گونة زبانی برنامهها، نزدیک بودن به زبان معیار، بکار نبردن واژگان مخفف و زبان مخفی و در مواردی استفاده از واژگان مصطلح در زبان جوانان است. همچنین مشخص شد که مقولة جنسیت در گزینش سبک گفتاری گویندگان مانند وجود اطناب، قطع کلام مخاطب و نوبتگیری در کلام گویندگان مرد مؤثر است.
خلاصه ماشینی:
برای پرداختن به این موضوع، پژوهشگر، با اجرای یک پیشآزمون و شنیدن چند برنامه صبحگاهی از رادیو جوان و رادیو ایران به این نتیجه رسیده است که بین گونة زبانی رادیو جوان با گونة زبانی رادیو ایران (که طیف مخاطب وسیعتری را در برمیگیرد) در مواردی شباهتهایی وجود دارد؛ نظیر کاربرد کنایهها، تلویحات، اشارات، گفتار غیرمستقیم، جملات کوتاه و انباشت واژگان مصطلح در زبان جوانان که باعث شبیه شدن برنامههای این دو شبکه به هم میشود و این شباهتها ممکن است منجر به یکسان پنداشتن کارکرد شبکهها نزد مخاطبان شود تا جایی که در مواردی ممکن است تشخیص هویت شبکهها و برنامهها فقط با شنیدن آرم شبکه و عنوان برنامه امکانپذیر باشد.
به لحاظ پرداختن به ویژگیهای زبان جوانان و تأثیر شناخت ویژگیهای زبان مخاطبان و زبان برنامههای صدا و سیما در جهت برنامهریزی زبانی و طراحی الگوی مناسب برای جذب مخاطب این پژوهش با مقالة حاضر دارای اشتراک موضوعی است، با این تفاوت که در پژوهش پیش رو بهطور خاص به بررسی ویژگیهای گونة زبانی برنامههای صبحگاهی رادیو جوان و رادیو ایران پرداخته شده است.
درباره گونة زبانی برنامههای صبحگاهی رادیو ایران، با توجه به یافتههای پژوهش و تحلیل پیکره دادهها میتوان گفت؛ برنامههای صبحگاهی رادیو ایران دارای ویژگیهایی نظیر توجه به مخاطب هدف و بینشانی نسبی گونهزبانی برنامهها، کاربرد گونة زبان گفتاری و واژههای تحرکزا و نشاطبخش، نزدیک بودن به زبان معیار، به کار نبردن واژگان مخفف و زبان مخفی است.