چکیده:
بانک مرکزی نهاد ناظر بر ارکانهای مالی یک کشور است که از
اهداف اساسی و اصلی آن تبیین, پیادهسازی و اجرای سیاستهای
پولی و اعتباری و حفظ ثبات اقتصادی است. این نهاد مطابق با
ماده ۱۱ قانون پولی و بانکی کشور موظف است بر بانکها و
موسسات اعتباری» صدور و ورود پول رایج ایران» معاملات طلا و
معاملات اآرزی کشور نظارت نماید و علاوه بر آن تنظیم قوانین و
مقررات مرتبط در هر یک از بازارهای اعتباری» مسکوکات و ارز
بر بانک مرکزی, اسسته بنابواین لبق ماده 31 بانک منزیم
موظف به تنظیم مقررات و نظارت بر حسن اجرای مقررات در
بخشهای مختلف مالی و اعتباری مرتبط است. همچنین طبق
ماده ۱۳ بانک مرکزی اختیارانی همچون اعطای اعتبارات و
تسهیلات به وزارتخانههاء موسسات و شرکتهای تضمین
تعهدات دولت و وزار تخانهها و موسسات و شرکتهای دولتی.
خرید و فروش مسکوکات و اوراقبهادار دولتی و خزانه و ... را دارد.
با توجه به تنوع و گستردگی وظایف و اختیارات بانک مرکزی
بهنظر میرسد علاوه بر استقلال, مسئولیتپذیری و پاسخگویی در
قبال وظایف و اختیارات از جمله شاخصهای کلیدی در ارزیابی
بانک مرکزی مستقل, محرکهای لازم برای شفافیت و
پاسخگویی بالاتر را در اختیار دارد و شفافیت و پاسخگویی از
ابتداییترین مسائل تا پیچیدهترین شرایط مرتبط با عملکرد
بانک مرکزی را میتواند شامل شود. پاسخگویی بانک مرکزی در
ارائه منظم پیشبینیهای اقتصادی و پیشبینی تصمیمات آتی
مرکزی را شفاف اطلاع دهد یا آن که فراتر از این بوده و افضشای
استراتژیهای سیاست پولی و چگونگی تنظیم و برقراری ثبات
در اقتصاد و تصمیمات کلان اقتصادی را شامل شود. نکته قابل
توجه آن است که استقلال و پاسسخگویی بانک مرکزی دو مقوله
وابسسته به یکدیگر هستند که لازمه پاسخگویی بانک مرکزی
و شفافیت و اطلاعرسانی گسترده آن به میزان استقلال بانک
مرکزی وابسته است. سیلیستر و مارکو!(۲۰۰۰) بیان میکنند
که مدل پاسخگویی و شفافیت بانک مرکزی در اتصال با استقلال
آن قابل طرح است و با وجود آن که بانک مرکزی به نمایندگی
موثر و سایر وظایف بانک مرکزی را نشان دهد. در دسترس عموم
نحوه انجام وظایفش, تبیین شاخصها یا معیارهای شفافیت و
پاسخگویی بانک مرکزی را ضروری میکند.
شفافیت بانک مرکزی به فضایی که در آن دسترسی عموم مردم
به اطلاعات آزاد و در سطح مطلوبی است اشاره دارد که تحت
آن گزارشات مختلف بهموقع و مرتبطی از اهداف سیاستهای
پولی» قوانین و چارچوبهای سیاستگذاری» تصمیمات
آتخاشده در ارتباط با سیاست پولی, سطح پاسخ گویی بانک
همکاران؟ (۲۰۰۰) شفافیت را در چارچوب سیاست پولی تعریف
ارائه دهد, تحلیل و پیشبینی از مسائل پولی کشور را ارائه دهد
و ارزیابی از تحلیلها و بررسیها داشته و آن را منتشر کند.
دمرتیز و همکاران" (۱۹۹۸) پاسخگویی را ترکیبی از مفاهیم و
مسئولیتها میدانند که در راستای دستیابی به اهداف عملکرد اقتصادی و تحت سیاست های پولی بانک مرکزی اجرا می شود و
انتظار می رود تحت آن عملکرد اقتصادی با استانداردها یا اهداف، نزدیک یا منطبق باشد.