چکیده:
همسویی توسعه صنعتی و تفاوتها در توسعه منطقهای، بر اهمیت بررسی ابعاد فضایی توسعه منطقهای و محرکهای اصلی آن که عاملی است در جهت گسترش نابرابریها در سطح مناطق هر کشور، افزوده است. این تحقیق با هدف سنجش عوامل مؤثر بر توسعه منطقهای و با استفاده از الگوی اقتصادسنجی فضایی، نگاهی تحلیلی به مساله توسعه منطقهای در سطح استانهای ایران دارد. برای این منظور، از ماتریس مجاورت رخ مانند دوطرفه و مدل خطای فضایی برای 30 استان کشور در مقطع زمانی 1392 استفاده شده است. نتایج تحقیق بیانگر تاثیر چشمگیر عوامل سیاستی، بویژه سیاست مالی، بر افزایش سطح توسعه منطقهای یا کاهش نابرابری بین استانها است. متغیرهای سرانه اعتبارات دولتی، شاخص جاذبه و سرانه سرمایهگذاری صنعتی از مهمترین متغیرهای اثرگذار بر افزایش سطح توسعه منطقهای است و سرانه مالیات دریافتی نیز عاملی بازدارنده در جهت افزایش سطح توسعه بدست آمده است. سرمایهگذاری صنعتی به عنوان یکی از متغیرهای مهم در جهت توسعه صنعتی و انتقال ساختاری اقتصاد منطقهای، تاثیر مثبت و معنیدار بر سطح توسعه منطقهای دارد و به دلیل تاثیری که بر افزایش سطح درآمد، پیوندهای پسین و پیشین و تکمیل زنجیره ارزش میتواند داشته باشد، عاملی مؤثر بر همگرایی توسعه منطقهای است.
خلاصه ماشینی:
خروجی این دسته از مطالعات، تعیین سطح توسعه برای هر منطقه و Anselin Lall and Chakravorty Dockal Fedderke and Wollnik Capello Kallstrom Jha and Nayak همچنین تحلیل مهمترین شاخصها یا عوامل در دستیابی به چنین سطحی از توسعه است.
Dixit and Stiglitz Shukla and Stark Helpman and Krugman New Economic Geography Baldwin and Martin Catastrophic Agglomeration Chen & Sun از مجموع نظریات مرتبط با تمرکز مکانی فعالیتها و نقش آن در توسعهی منطقهای، میتوان چنین دریافت که نماگرهایی چون هزینههای تولید و مقیاس تولید یا ارزش افزوده ایجادی (متغیری مانند تولید سرانه)، سطح دسترسی به بازار (متغیری مانند شاخص جاذبه)، دسترسی به عوامل تولید، عوامل سیاستی؛ همچون مالیاتها و اعتبارات دولتی به عنوان نماگرهای اصلی مورد توجه بوده است.
نتایج نشان داد که نابرابری منطقهای بین منطقه هونام 5 و سایر مناطق این کشور رو به کاهش بوده است که این کاهش، به دو دلیل عمده رخ داده است؛ نخست، توسعهی صنعتی در منطقه هونام و دوم، کاهش در جمعیت این منطقه؛ لذا، محرکهای اصلی در همگرایی توسعه منطقهای را میتوان افزایش در سرمایهگذاری صنعتی و سیاستهای جمعیتی عنوان کرد؛ همچنین، چن و سان (2013) در مطالعهای بین استانهای مختلف چین، بهمنظور بررسی سطح توسعهی منطقهای و همگرایی بین رشد اقتصادی استانهای آن کشور، از رگرسیون فضایی برای دوره 1984 تا 2010 استفاده کردند.
Cheshire and Magrini Belitski Oh, Hwan Jin Cornell University Honam طبق نتایج آنها، مشاهده شد که واگرایی و افزایش نابرابری در استانهای مختلف چین رخ داده است؛ همچنین سرمایهگذاری صنعتی نیز عامل مؤثر بر افزایش سطح توسعه استانهای توسعهیافتهتر است.