چکیده:
این راوندی مشهورترین متکلم از جریان معتزلیان شیعه شده در سده سوم هجری است که با
رویگرداندن از اعتزال مذهب امامیه را پذیرفتو در کنار نقد اندیشه های اعتزال به دفاع و تبیین از آموزه
های امامیه پرداخت. معتزلیان هموار این تغییر مذهب را انکار و تهمت های فراوانی به او زده اند. الحاد
مشهورترین اتهامی است که معتزلیان مطرح کرده و یکی از پایه های این اتهام آثار استکه معتزلیان بر این
باورند که ملحدانه نگارشیافته است. سوال اصلی این استکه آیا می توان بر سخن معتزلیان اعتماد و این
آثار را الحادی و ابن راوندی را متکلمی ملحد دانست؟ فرضیه مطرح این استکه احتمالا ابن راوندی این
آثار را در نقد اندیشه های توحیدی و عدلی اعتزال نگاشته و همین زاویه داشتن با مواضع معتزلیان زمینه این
اتهام را فراهم کرده است. هم از این روست که معتزلیان، در راستای تخریب ابن راوندی، آنان را ملحدانه
تصویر سازی کرده و یکی از ادله مدعای خود مطرح کرده اند. با بررسی گزارشهای مربوط به هر کدام
از این آثار، که در متون کلامی، رجالی و فهرستی بر جای مانده این نتیجه به دست آمد که این آثار اکثرا
در نقد اندیشه های معتزلی یا با رویکرد فیلسوفانه نگارشیافته که با نظام معرفتی معتزلیان همانگ نبوده
است. در دسته ای دیگر از این آثار نیز ابن راوندی نظرات مخالفان را در کنار نظرات موافق آورده و همین
باعث سوء استفاده معتزلیان شده که آراء مخالفان را نظراتخود وی معرفی کرده و روش او را پوششی
برای بیان اندیشه های کفرآمیزش معرفی کرده اند.
خلاصه ماشینی:
"(قاضی عبدالجبار، 1965: 16/411) یکی دیگر از تحریفات معتزلیان این است که ماتریدی در ادامه بیان شبهات وراق می گوید که وی اخبار غیبی انبیا، مانند حضرت موسی وعیسی، را به پیشگویی منجمان تشبیه کرده است( ماتریدی، 1427: 145) ولی ابوعلی جبایی از کتاب الزمرد نقل می کند که ابن راوندی این شبهه را مطرح کرده است.
( صفدی، 1420: 8/154؛ تاریخ الاسلام، ذهبی، 1407، 22/86) قاضی عبدالجبار هم در توصیف این کتاب می گوید که الدامغ کتابی است که ابن راوندی در طعن بر قرآن نگاشته(قاضی عبدالجبار، بی تا: 1/51) و مدعی شده که در قرآن تناقض و اختلاف وجود دارد و آیات یک دیگر را رد می کنند و با بیان ادعاهایی از این دست(قاضی عبدالجبار، 1965: 16/346) خود نظریه تناقض در قرآن را پذیرفته است.
سه کتاب الزمرده، الدامغ و الفرید هم گزارش های مختلفی و متفاوتی در باره آن ها در دست است ولی به نظر می رسد که ابن راوندی در این کتاب ها به بررسی اندیشه های موافقان و مخالفان قرآن و نبوت پرداخته است و حتی کتابی مانند الزمرده را احتالا در دوران اعتزال نگاشته است ولی معتزلیان با گزارش های تحریف گونه تلاش کرده اند نشان دهند که هدف اصلی ابن راوندی از نگارش این کتاب ها تضعیف دین و اسلام بوده و گزارش های مخالفان را اندیشه های خود وی معرفی کرده اند."