چکیده:
اصولا یکی از اهداف استانداردسازی محصولات حفظ سلامتی، ایمنی و بهبود
سطح زندگی جامعه میباشد. در مقابل در چرخه تولید، عرضه و مصرف کوتاهی در رعایت استانداردها کمتوجهی صورت گیرد و با ورود کالاهای غیراستاندارد
در بازار بیتردید باید انتظار وقوع برخی مخاطرات جانی و زیانهای مالی
را برای مردم ناشی از مصرف کالاهای غیراستاندارد را داشت. بدین منظور در این
پژوهش بررسی و تحلیل بر روی برخی از عوامل که دارای تاثیر بیشتری بر عرضه
کالاهای استاندار شده و غیراستاندارد انجام گردیده و میزان تاثیر آنها
اندازه گیری شده است. باید اذعان کرد تعداد عوامل بر چگونگی عرضه
کالاهای استانداردشده و غیراستاندارد زیاد و این عوامل مرتبط با بخشها و اقشار
تاثیرگذار اصلی همچون تولید کنندگان» توزیع کنندگان» مصرف کنند گان» دولت
و بخشهای اقتصادی در کشور و سازمانهای مرتبط باکیفیت و استانداردسازی و
کنترل شبکه توزیع کالا میباشد. اما در این تحقیق علاوه بر تفکیکک بخشهای
مختلف و معرفی علل مرتبط با آنهاء بر روی عوامل اصلی و مهم مانند قیمست.
کیفیت، نحوه نظارت و کنترلها در بخش تولید و عرضه کالاها و عوامل فرهنگی
همچون توجه مصرف کنندگان در خرید کالاهای استانداردشده و تعهد و اقبال
فروشندگان کالا در استان قم مطالعه میدانی صورت گرفته است. بر اساس عوامل
مذکور ۶ فرضیه اساسی مطرح گردیده است. در این مطالعه دادهها و اطلاعات
مربوطه برای 10متغیر جم عآوری و مورد آزمونهای آماری قرار گرفته است. در
این راستا ۲ جامعه آماری شامل جامعه اول که مربوط به گروههای کالاهای
مشمول استاندارد اجباری بالغبر ۵۰۰ قلم کالا بوده و جامعه دوم مربوط به
تولیدکنندگان، توزیع کنندگان، مصرفکنندگان، صاحبنظران در زمینه
استانداردسازی تعریف شده است. جم عآوری دادهها از جامعه اول بر اساس
مشاهده و بازرسی تصادفی از مراکز توزیع کالاها و انجام آزمون بر روی تعداد ۳۰
فرآورده بوده است. همچنین نمونه گیری از جامعه دوم بر اساس پرسشنامههای
طراحیشده و با روشهای نمونه گیری در چند نقطه شهری از گروههای جامعه
شامل مصرفکنندگان و توزیعکنندگان کالا و با توزیع پرسشنامه بین
تولید کنندگان و صاحبنظران در امر کیفیت نظرسنجی انجام گرفته است.
یافتههای پژوهش نشان میدهد:
۱- از میان ۵۴۰ مورد آزمونهای انجامشده بر روی کالاهای فاقد علامت ۶۴ مورد
نقص مشاهده و از میان ۵۵۴ مورد آزمون انجامشده بر روی فرآوردههای دارای
علامت استاندارد ۱۸ مورد نقص مشاهده گردیده است. دراینارتباط 1۸۱/۴۲
گروههای پاسخگو به تقریبا استاندارد بودن کالاهای دارای علامت استاندارد
اعتقاد دارند و در این میان 7۷۱/۷۰ گروههای پاسخگو کیفیت کالاهای دارای
علامت استاندارد را نسبت به کالاهای فاقد علامت استاندارد در حد بالاتر میدانند
و تنها ۸۱/4۲ آنها رجحان کیفتی کالاهای دارای علامت استاندارد را در حد
خیلی بالاتر میدانند. بنابراین رجحان کیفیتی کالاهای دارای نشان استاندارد در
سطح برتری نسبی بوده و به دلیل آنکه مزیت کیفیتی بهصورت مطلق نمیباشد لذا
تمامی مصرف کنند گان فقط کالاهای دارای نشان استاندارد را انتخاب نمینمایند.
۲- گروههای پاسخگو قائل به این هستند که ۳۰ مصرفکنندگان که در هنگام
خرید کالا به استاندارد بودن آن توجهی نمینمایند...
۳- گروههای پاسخگو شامل فروشندگان» تولید کننشدگان» صاحبنظران و
مصرف کنندگان به ترتیب ه رکدام به 4۰ /۳۶/ ۴۱/۶۶ ۲۴/۵۲ عرضه زیاد و
خیلی زیاد کالاهای غیراستاندارد در فروشگاهها قائل هستند که ناشی از بیتوجهی
فروشندگان در حد زیاد میباشند.
۴- 1۷۶/۶۱ از گروههای پاسخگو به رجحان قیست کالاهای دارای علاست
استاندارد نسبت به کالاهای فاقد علامت استاندارد قائل هستند. بنابراین با ورود
کالاهای ارزانقیمت و بدون کیفیت در مراکز عرضه» بخشی از خریداران را به خود
جلب مینماید.
۵- گروههای پاسخگو به تاثیرات مثبت اعمال کنترل و نظارت دولتی در مراکز
توزیع کالا بهمنظور کاهش عرضه محصولات غیراستاندارد معتقدند و 7۰/۵ از
گروههای قضاوت کننده معتقد به تاثیرات زیاد و خیلی زیاد اعمال مقررات
استاندارد اجباری بهمنظور افزایش کیفیت محصولات در واحدهای تولیدی
میباشند.
در پایان با مشخص نمودن رابطه بین فرضیهها و علل و عوامل تاثیرگذار بر عرضه و
مصرف کالاهای غیراستاندارد» علل و عوامل مرتبط با بخشهای اصلی و مهم در
کشور تعیین گردیدهاند. سپس پیشنهادها و راهکارهای علمی و عملی که در شرایط
کنونی میتواند در کاهش با متوقف نمودن تولید و عرضه کالاهای غیراستاندارد
موثر باشد ارائه گردیده است.
خلاصه ماشینی:
"در ایـن تحقیـق بـر روی عوامل اصلی و مهم مانند قیمت ، کیفیت ، نحوه نظارت و کنترل هـا در بخـش تولیـد و عرضـه کالاهـا و عوامـل فرهنگـی همچـون توجـه مصـرف کننـدگان در خریـد کالاهـای استانداردشده و تعهد و اقبال فروشندگان کالا در استان قم مطالعـه میـدانی صـورت گرفتـه است ٤-فرضیه ها در این تحقیق به ٦ فرضیه اساسی در ارتباط با شبکه تولید، توزیع و مصرف کالاهـا مطـرح گردیده تا بر اساس آن ها برخی علل بررسی و سپس راه کارهای عملی ارائه گردد: فرضیه اول : تفاوت معنیداری ازنظر کیفیت بین کالاهای دارای علامـت اسـتاندارد و فاقـد علامت استاندارد وجود دارد.
روش بدین ترتیب است که اگـر یـک نمونـه تصـادفی کـه شامل n مشاهده باشد را در نظر بگیریم به طوریکه X مشاهده آن در گروهـی کـه متنـاظر با P قرارگرفته و P پارامتر توزیع بینم یعنی درصد محصولات فاقد انطباق با اسـتانداردهای ملی ایران باشند آنگاه میتوان فرضیه زیر را آزمایش نمود H0: P=P0 P0 H1: P در اینجا میتوان آزمون را بر اساس تقریب بینم به وسیله توزیع نرمال به دست آورد جهـت آزمون فوق از آماره زیر استفاده میشود: (رجوع شود به تصویر صفحه) 2 ١١-روش آماری مقایسه های زوجی به منظور آزمون فرض بر روی متغیر "تفاوت کیفیـت کالاهـای دارای علامـت اسـتاندارد و بدون علامت " و همچنین متغیر " میزان تأثیر اجرای مقررات استاندارد اجباری در افـزایش کیفیت کالاها" از روش آماری مقایسه های زوجی استفاده میشود (باتاچاریا، گـوری ک، ترجمه ابن شهرآشوب ،١٣٦٦، صـفحه ٣٦٦)."