چکیده:
در دهههای اخیر روند توسعه شهرنشینی، با وقوع انقلاب صنعتی افزایش یافته و موجب تقدم شهرنشینی بر شهرسازی شده است. این امر رشد شهری را با مشکلات عدیدهای روبرو میسازد. در کشور ایران نیز رشد صنعت به همراه سایر عوامل دیگر موجب جذب جمعیت به مراکز شهری و به خصوص شهرهای بزرگ شده و رشد ناموزون شهر را به وجود آورده است. شهر الوند نیز در طی 4 دهه، مستثنی از این حادثه عظیم شهرنشینی نبوده است. این تحقیق به صورت تحلیلی - تطبیقی با بهرهگیری از مدلهای آنتروپی شانون و هلدرن به تجزیه و تحلیل چگونگی توسعه فیزیکی شهر با هدف ساماندهی الگوی فیزیکی توسعه شهر الوند میپردازد. بررسها حکایت از این دارد که تا سال 1361 به علت عدم وجود شهرداری و ارگانهای مدیریت شهری، شهر به صورت خودرو و فشرده رشد کرده، از سال 62 تا 1375 علیرغم تأثیر شهرداری، شهر دوباره بهصورت فشرده توسعه یافته است؛ اما از این سال به بعد رشد شهر نسبت به دهههای قبل کاهش یافته، ولی شاهد اسپرال (گستردش و بیقواره)شهر میباشیم، به طوری که میزان آن براساس این مدلها 43 درصد میباشد. براساس نتایج حاصل از یافتههای تحقیق، باتوجه به گسترش شکاف عمیق بین ارزش آنتروپی ناشی از رشد افقی و اسپرال شهری، طی دهههای مختلف که خود متأثر از رشد قطاعی شهر میباشد، الگوی توسعه تمرکز درون بافتی با استفاده از افزایش تراکم ساختمانی و الگوی گسترش قطاعی- ناپیوسته، با توجه به نزدیکی نصرتآباد (منطقه13) به الوند، به عنوان الگوی توسعه آتی شهر پیشنهاد شده است. برای تحقق این امر مهم، لازم است شهرسازی برشهرنشینی تقدم یابد.
خلاصه ماشینی:
تحلیلی بر الگوی تحولات کالبدی - فضایی شهر الوند با استفاده از مدلهای آنتروپی شانون و هلدرن و ارائه الگوی توسعه مطلوب شهر در آینده نفیسه مرصوصی- استادیار دانشگاه پیام نور، گروه جغرافیا، ایران رحمتاله فرهودی- استادیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران علی اکبر اسماعیلی- دانشیار دانشگاه پیام نور، گروه جغرافیا، ایران احمد حشمتی*- دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه پیام نور، ایران چکیده در دهههای اخیر روند توسعه شهرنشینی، با وقوع انقلاب صنعتی افزایش یافته و موجب تقدم شهرنشینی بر شهرسازی شده است.
براساس نتایج حاصل از یافتههای تحقیق، باتوجه به گسترش شکاف عمیق بین ارزش آنتروپی ناشی از رشد افقی و اسپرال شهری، طی دهههای مختلف که خود متأثر از رشد قطاعی شهر میباشد، الگوی توسعه تمرکز درون بافتی با استفاده از افزایش تراکم ساختمانی و الگوی گسترش قطاعی- ناپیوسته، با توجه به نزدیکی نصرتآباد (منطقه13) به الوند، به عنوان الگوی توسعه آتی شهر پیشنهاد شده است.
این روند متأثر از رشد جمعیت و ورود مهاجران به منطقه جهت کار در شرکتها و ساکن شدن در روستای الوند، منجر به ساخت و سازهای بدون برنامه و تغییرات زیاد در ساختار فضایی - کالبدی شهر و گسترش آن در زمینهای کشاورزی اطراف شده است.
مدل تحلیل توسعه فیزیکی شهر الوند به منظور تحلیل شکل شهر و برنامهریزی برای چگونگی گسترش فیزیکی آتی آن، گر چه مدلهای مختلفی همچون مدل آنتروپی شانون، هلدرن، ضریب موران، ضریب گری و مانند اینها به بررسی سنجش فرم شهری میپردازند با این حال به رغم این که ضرایب موران و گری به طور بالقوه براساس ساخت فضایی، تمرکز را از پراکندگی مشخص میسازد، اما تفسیر آنها گاهی پیچیده است (Anse line,1995).