چکیده:
هدف از مقاله حاضر بررسی ساختار موضوعی یعنی مقولهبتدی، آرایش نحوی و بازنمایی معنایی و آوایی اسموارههای متناظر با افعال دومفعولی در کردی هورامی از زبانهای ایرانی شمال غربی است. این مقاله پس از توصیف و طبقهبندی این اسموارهها به دو نوع ملکی و عاملی از روش برنامه کمینهگرایی/ صرف توزیعی (MP/DM) برای تحلیل و مقایسه آنها با افعال دومفعولی متناظر استفاده میکند. یافتههای پژوهش نشان میدهند که آرایش نحوی اسامی حاوی مقوله فعلی واژگانی (VP) برای ادغام مشخصه کنشرو و مقوله الحاقی پایین (ApplPlow) برای معرفی هدف مملوک یا مکان است. فاعل جمله در نقش مالک مقوله اضافه ملکی (EzafPposs) در اسمواره ملکی و در همان نقش عامل مقوله جهت (VoiceP) در اسمواره عاملی ترکیب میشود. هسته مقوله زمان (TP) و مقوله متمم (CP) مقوله فعلی کوچک (vP) را گزینش میکنند و جملهساز هستند؛ ولی هستههای مقوله شمار (NumP) و مقوله اضافه محمولیPEP)) مقوله اسمی کوچک (nP) را انتخاب میکنند؛ زیرا اسمساز هستند. مشخصه V در اسمواره ملکی و تمام (VP) در اسمواره عاملی بهv و سپس برای بازبینی مشخصه اسمی به nP و PEP حرکت میکند. اسمواره عاملی مشخصههای اسمی بیشتری دارد و نشانه جمع، معرفگی، ملکی و صفت شمارشی میگیرد و با قید حالت نمیآید. آرایش نحوی حاصل نمود حصولی یا غایتمند جمله و اسمواره ملکی را به کنشی محدود در اسمواره عاملی تبدیل میکند. بنابراین، بررسی ساختار موضوعی اسامی متناظر با افعال دومفعولی در چارچوب رویکرد نحوـ محور مقاله نشان میدهد که آرایش نحوی موتور محرک مقولهبندی، بازنمایی آوایی و بازنمایی معنایی انتقال مالکیت یا مکانی در هر دو اسمواره و جمله متناظر است.