چکیده:
"با پیشرفت تکنولوژی و نیازهای روز افزون جامعه، معاملات اقتصادی جدیدی در جوامع شکل گرفته که دربطن این معاملات، ریسک ((Risk و خطر نهادینه شده است. ریسک که در لسان عرف ،عبارت است از: ""خطر ناشی از عدم اطمینان نسبت به وقوع حادثه ای در آینده""،لازمه ی بیشتر فعالیت های تجاری ملی وبین الملی می باشد. علاوه بر این ،از منظر اخلاقی، پیشرفت حیات بشر در ابعاد فردی ،اجتماعی ،اقتصادی و... در بستر هدایت رفتار و تصمیمات انسانی صورت می گیرد.بدیهی است که تحقق این امر نیز در شرایط متعین و معمول میسر است؛اما در شرایط ریسک آمیز که انسان، نسبت به نتایج فعل خود، اطمینان یا آگاهی ندارد، تصمیم گیری با رعایت هنجارهای اخلاقی، نسبتا دشوار به نظر می رسد. از این رو، پژوهش حاضر، ضمن تحلیل ریسک تجاری ومقایسه آن با غرر،به دنبال پاسخ به این پرسش اساسی است که مبنای مشروعیت فقهی و روایی اخلاقی درآمدزایی ریسک چیست؟ در این تحقیق با استفاده از روش توصیفی تحلیلی نشان داده خواهد شد که اولا غرر، ناشی از جهالت یا ریسکی است که به ارکان قرارداد برخورد می کند و نتیجه ی آن در معامله، افزایش ناعادلانه دارایی یکی به زیان دیگری است،اما ریسک در تجارت، ناظر بر آینده سرمایه بوده و هیچ گونه برخوردی با ارکان قرارداد ندارد.ضمن اینکه سود یا زیان حاصل از ریسک تجاری ناشی از تغییرات اقتصادی موثر در عرضه و تقاضا می باشد.ثانیامشروعیت درآمدزایی ریسک را می توان از تحلیل قواعد فقهی عام درآمد زایی مخاطره با محوریت قاعده""الخراج بالضمان"" ، به عنوان رو بنا استخراج کرد.ثالثا از منظر اخلاقی ریسکی روا است که آگاهانه، عادلانه و مبتنی بر مصالح فردی و اجتماعی باشد. "
With technological development and increasing needs of societies، new economical transactions have been formed in societies in which risk has been embedded in the heart of these transactions. Risk in its literal meaning is “The danger resulting from uncertainty about a possible occurrence of an incident in future”. Risk is a necessity for most of national and international commercial activities. In addition، in ethical perspective، humans’ development in individual، social، and economical، etc. aspects are guided by human’s behavior and decisions. It is obvious that realization of this aim is possible in certain and usual situations. However، in risky situations where a human is uncertain about or unaware of the consequences of his action، it seems difficult to make a decision that is in line with ethical norms. Hence، the present study in addition to analyzing business risk and comparing it to Gharar ، aims at answering this fundamental question: what are the fundamentals of jurisprudential legitimacy and ethical narrative of revenue generating risk? The current study by using a descriptive-analytical method will show that: first، Gharar arises from ignorance or risks related to the pillars of contract and its outcome in transactions is the unfair increase in ones’ wealth to the detriment of the other one in the contract. However، risk in business is related to the future of invested capital and it has no relation with pillars of contract. Meanwhile، any profit or loss from business risk is a consequence of economic changes in supply and demand. Second، legitimacy of revenue risk as the superstructure can be inferred from the analysis of general jurisprudential rules on revenue generating risk with the centrality of the rule “Al-kharaj bial-ziman (profits against liability)”. Third، in ethical perspective، a risk is considered legitimate if it is taken wisely and fairly and is based on individual and social interests.
خلاصه ماشینی:
تحلیل فقهی و اخلاقی ریسک تجاری و مقایسه آن با 1 غرر با تاکید برقواعد عام درآمدزایی مخاطره 2 سید محمد صادق موسوی 3 روح اله رئیسی چکیده با پیشرفت تکنولوژی و نیازهای روز افزون جامعه ، معاملات اقتصـادی جدیـدی در جوامـع شـکل گرفته که دربطن این معاملات ، ریسک ((Risk و خطر نهادینه شده است .
از این رو، پژوهش حاضر، ضمن تحلیل ریسک تجاری ومقایسه آن با غرر،به دنبال پاسخ بـه ایـن پرسش اساسی است که مبنای مشروعیت فقهی و روایی اخلاقی درآمدزایی ریسک چیست ؟ در این تحقیق با استفاده از روش توصیفی تحلیلی نشان داده خواهد شـد کـه اولا غـرر، ناشـی از جهالت یا ریسکی است که به ارکان قرارداد برخورد می کند و نتیجه ی آن در معامله ، افزایش ناعادلانـه دارایی یکی به زیان دیگری است ،اما ریسک در تجارت ، ناظر بر آینده سرمایه بوده و هیچ گونه برخوردی با ارکان قرارداد ندارد.
در اصطلاح عرفی،ریسک معادل با "خطر ناشی از عـدم اطمینـان نسبت به وقوع حادثه ای در آینده "( راعی وسعیدی،١٣٨٣: ٤٦)،بـوده و تحمـل ریسـک ،لازمه ی استحقاق سود در بیشتر فعالیت های تجاری است ؛١ از سوی دیگر،پیامد ریسک متهورانه و غرری ،کاهش رشد اقتصادی وکمبود یا فقدان انگیزه ها جهت مشـارکت افـراد در زمینـه هـای متنـوع سرمایه گذاری خواهد بود.