چکیده:
اهمیت دارو در درمان بیماریهای همهگیر بر کسی پوشیده نیست و حکومتها نیز از آن آگاهی داشتند. لذا هر حکومتی، به منظور تامین دارو، با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی خود، سیاستهایی را اعمال میکرد. شرایط خاص سیاسی، اقتصادی و اجتماعی فاصله زمانی 1320 تا 1332ه.ش، همچون جنگ جهانی دوم و اشغال نظامی ایران، فقدان زیرساختهای بهداشتی و شیوع بیماریهای همهگیر، عمر کوتاه دولتها، کمبود بودجههای بهداشتی، بحران اقتصادی سال 1331، بر اهمیت بررسی اقدامات داروئی دولتهای این زمان افزوده است. با توجه به این اهمیت، تاکنون هیچ پژوهشی در این مورد صورت نگرفته است. پژوهش حاضر سعی دارد تا با تکیه بر نشریات و با روش توصیفی- تحلیلی به این سوالات پاسخ گوید: دولتها در برابر گرانی، کمبود، احتکار و تقلب داروئی چه سیاستهایی را در پیش گرفتند؟ و تا چه حد در غلبه بر این دشواریها کامیاب بودند؟ نتایج بدست آمده در این پژوهش نشان میدهد که دولتها برای حل بحران دارو اقدامات زیر را انجام دادند: تاسیس اداره دارویی و اداره منع احتکار دارو، تشکیل بنگاههای دارویی، لغو انحصار دارو و عوارض گمرکی داروهای اختصاصی، نظارت بر ورود و تولید داروهای اختصاصی و داروخانهها، توسعه بنگاه رازی و انستیتو پاستور ایران. این اقدامات که با وضع قوانین و اعمال مجازاتهایی همراه بوده است مشکلات دارویی را حل نکرد و تنها تاثیرات آنی داشت.
Drug is important in the treatment of epidemics and governments
knew it .Hence, any government, in order to supply the drugs, according
to its political and economic conditions, would adopt certain policies.
The specific political, economic, and social conditions of the period
between 1941 to 1953, such as the initiation of the World War II and the
military occupation of Iran, lack of health infrastructure and the
prevalence of epidemics, short-lived governments, shortages of the
health budgets, and the economic crisis in the year 1952 pinpoint the
importance of the pharmacological measures to be taken by the
government authorities of that time. Given this importance, so far, no
research has been done in this regard. The present paper attempts to rely
on the available publications and employs an analytical method to
answer the following questions: What policies did the then governments
implement against the inflation, shortages, hoard, and counterfeit drugs?
And to what extent did they succeed in overcoming these difficulties?
The results obtained in this study indicated that the governments, to
solve the crisis of drugs, took the following measures: establishment of
the Pharmaceutical Department and the Department for preventing
Hoard Medicines, establishment of pharmaceutical institutions, abolition
of the drug monopoly and customs duties of peculiar drugs, monitoring
the import and production of peculiar drugs, and the expansion of Razi
institution and Pasteur Institute of Iran. These measures which were
accompanied with the enactment of some laws and exercising severe
punishments could not solve the drug problems in the long run and they
were only of an instantaneous effect.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر سعی دارد تا با تکیه بر نشریات و با روش توصیفی- تحلیلی به این سؤالات پاسخ گوید: دولت ها در برابر گرانی، کمبود، احتکار و تقلب داروئی چه سیاست هایی را در پیش گرفتند؟ و تا چه حد در غلبه بر این دشواریها کامیاب بودند؟ نتایج بدست آمده در این پژوهش نشان میدهد که دولت ها برای حل بحران دارو اقدامات زیر را انجام دادند: تأسیس اداره دارویی و اداره منع احتکار دارو، تشکیل بنگاه های دارویی، لغو انحصار دارو و عوارض گمرکی داروهای اختصاصی، نظارت بر ورود و تولید داروهای اختصاصی و داروخانه ها، توسعه بنگاه رازی و انستیتو پاستور ایران .
بر اساس ماده اول این قانون ، به منظور جلوگیری از تحویل داروی اشتباهی، اشتغال به داروسازی بدون داشتن مدرک علمی یا گواهی رسمی ممنوع گردید و مجازات حبس تادیبی از چهار ماه تا دو سال را به همراه داشت ؛ اما از آن جا که در شهرستان ها تعداد داروسازانی که مدرک علمی داشتند کم بود و این ماده موجب تعطیلی بسیاری از داروخانه ها میشد، مقرر شد که افراد نسخه پیچی که ده سال سابقه کار داشتند با داشتن گواهینامه دوره اول متوسطه و یا امتحان ورودی معادل آن بتوانند در آموزشگاه های بهداری و دانشکده های پزشکی ولایات ، در کلاس هایی که وزارت فرهنگ و بهداری تأسیس میکرد، ثبت نام کنند و گواهینامه کمک داروساز دریافت کنند؛ همچنین بر طبق این قانون ، داروسازان موظف بودند که از تبلیغ بیاساس و یا وعده های دروغین اجتناب ورزند (مجموعه قوانین ، ج ٤/ ٨٢٦).