چکیده:
قرارگیری در عرضهای جغرافیایی متفاوت و تنوّع ناهمواریها، از یک سو و ورود سامانههای متفاوت همدید در طول سال از سوی دیگر، ازجمله عوامل عمدهی اثرگذار بر اقلیم ایران زمین است. یکی از فراسنجهای اصلی تعیینکنندهی اقلیم هر ناحیه، دما است. در این پژوهش، میانگین مجموع درجه/ روز سرمایش و گرمایش ماهانه، فصلی و سالانهی کشور با آستانهی دمایی 25 درجه، بهکمک پایگاه دادههای اسفزاری محاسبه، ترسیم و مورد واکاوی قرارگرفت. این پایگاه داده شامل، میانگین روزانهی دمای سراسر کشور از سال 1/1/1340 تا 29/12/ 1381 روی یاختههایی به ابعاد 15×15 کیلومتر است. به این ترتیب میانگین دمای روزانه در پایگاه داده اسفزاری، آرایهای به ابعاد 7187× 15992 است که در آن، سطرها بیانگر زمان (روز) و ستونها بیانگر مکان (یاخته) هستند. درنهایت، از مجموع میانگین درجه/ روز سرمایش و گرمایش هر ماه، نقشههای جمع انرژی ماهانه؛ از مجموع میانگین فصلی، نقشههای جمع انرژی مورد نیاز فصلی و از مجموع میانگین سالانهی این فراسنجها، نقشهی جمع انرژی سالانه بهدست آمد. نتایج بهدستآمده از واکاوی نقشههای میانگین ماهانهی مجموع درجه/ روز سرمایش و گرمایش کشور، بیانگر ناحیهبندی ایران به دو پهنهی کلان اقلیمی ناهموار و هموار است. در نیمهی گرم سال، بخش هموار کشور(جلگهها، سواحل جنوبی و شمالی و چالههای داخلی) بهدلیل نیاز به سرمایش، میزان انرژی بالاتری دارند، اما در نیمهی دوم سال، این بخش ناهموار کشور (نوار کوهستانی و کوهپایهای) است که بیشترین میزان انرژی مورد نیاز گرمایش را دارد و بیشینهی آن را در فلات آذربایجان، بلندیهای زاگرس، البرز و خراسان میتوان دید. بیشترین میزان کمی انرژی موردنیاز نیز، در فصل زمستان مشاهده میشود.
Being in different geographical latitudes، the existence of a variety of uneven lands، and the entrance of diverse synoptic systems during the year are among the major factors affecting Iran’s climate. One of the main parameters which determine the climate of a region is temperature in degree-day، which is the average daily air temperature. We intend to calculate، depict، and analyze both the average monthly، seasonal، and annual cooling degree-day and the average monthly، seasonal and annual heating degree-day of the country through temperature thresholds of 25 degrees using Asfazary database. This database includes average daily temperature from 1962 till 2003 on cells with dimensions of 15*15 kilometers across the country .Therefore، average daily temperature in Asfazary database is an array with dimensions of 15992*7187 whose lines show time (day) and the columns place (cells equal to15*15 kilometers). The average daily temperature in database Asfzary array has dimensions of 7187 * 15 992 whose rows indicate the time (day) and the columns location (cell). by adding the average cooling and heating degree days up monthly energy plans were obtained. Then by adding seasonal energy balance we got the required seasonal energy map، and finally by accumulating the average annual energies the required annual energy balance was achieved. Results of the analysis of monthly mean maps of the country’s energy balance represent a macro-climatic zoning in Iran. In the warm half of year، the flat part needs a higher energy balance due to higher cooling. But in the second half of year the uneven part is in need of the most energy balance.
خلاصه ماشینی:
واکاوی میانگین مجموع درجه/ روز مورد نیاز (گرمایش و سرمایش) در قلمرو ایران چکیده قرارگیری در عرضهای جغرافیایی متفاوت و تنوع ناهمواریها، از یک سو و ورود سامانههای متفاوت همدید در طول سال از سوی دیگر، ازجمله عوامل عمدهی اثرگذار بر اقلیم ایران زمین است.
در این پژوهش، میانگین مجموع درجه/ روز سرمایش و گرمایش ماهانه، فصلی و سالانهی کشور با آستانهی دمایی 25 درجه، بهکمک پایگاه دادههای اسفزاری1 محاسبه، ترسیم و مورد واکاوی قرارگرفت.
در نیمهی گرم سال، بخش هموار کشور(جلگهها، سواحل جنوبی و شمالی و چالههای داخلی) بهدلیل نیاز به سرمایش، میزان انرژی بالاتری دارند، اما در نیمهی دوم سال، این بخش ناهموار کشور (نوار کوهستانی و کوهپایهای) است که بیشترین میزان انرژی مورد نیاز گرمایش را دارد و بیشینهی آن را در فلات آذربایجان، بلندیهای زاگرس، البرز و خراسان میتوان دید.
وی بیان کرد که دادههای دمای روزانه باید توزیع نرمالی داشته باشند که از آن، برای بهدست آوردن رابطهی بین میانگین دمای روزانهی هوا و میزان درجه/ روز مورد نیاز برای گرمایش و سرمایش استفاده میشود.
هدف اصلی در این مقاله، بیان میزان کل انرژی مورد نیاز (گرمایش و سرمایش) ماهانه، فصلی و سالانه با آستانهی دمایی ذکر شده است.
(رجوع شود به تصویر صفحه) مواد و روشها در این پژوهش به واکاوی مکانی ـ زمانی بیلان انرژی مورد نیاز (سرمایش و گرمایش) با استفاده از آستانهی دمایی 25 درجه سلسیوس پرداخته میشود.
از لحاظ میزان انرژی مورد نیاز گرمایش و سرمایش سالانه نیز، همانگونه که در شکل شمارهی 18 دیده میشود، ایران به سه ناحیهی کلان اقلیمی کوهستانی، کوهپایهای و مناطق پست و هموار پهنهبندی شده است.