چکیده:
تعریف سه جزئی معرفت، «باور صادق موجه» است. نحوه¬ی برآوردن شرط توجیه در تعریف کلاسیک معرفت، منشا پیدایش دیدگاه¬هایی گوناگون شده است. در این میان می-توان به دو دیدگاه درون¬گرایی و برون¬گرایی اشاره کرد. درون¬گرایی بر دسترسی درونی به توجیه¬گرها اصرار دارد و برون¬گرایی بر بیرونی و عینی بودن معیارهای توجیهی معرفت پای می¬فشارد. هر یک از این دو دیدگاه به نوبه¬ی خود دارای تقسیمات متعددی هستند. از دیدگاه¬هایی که ذیل برون¬گرایی مطرح شده و از دیگر انواع آن نام¬بردارتر است، اعتمادگرایی است. در اندیشه¬ی ابن¬سینا، علت¬های شهرت گزاره¬های مشهور را با نظریه¬ی آلوین گلدمن، معروف به اعتمادگرایی، و گفته¬های او در باب فرایندهای تولید باور می¬توان قیاس کرد. به نظر می¬رسد آن¬چه که در اندیشه¬ی ابن¬سینا علت شهرت مشهورات قلمداد شده بتواند بهعنوان منبعی برای تولید باور به شمار آید. چنین منبعی را نه می¬توان صرفا قابل اعتماد یا غیرقابل اعتماد خواند بلکه قابلیت اعتماد یا عدم چنین قابلیتی بستگی به ورودی چنین منبعی دارد که با ورودی صادق خروجی صادق تولید خواهد کرد.
خلاصه ماشینی:
"پس در این مورد علاوه بر خود فرایند، صدق باور ورودی هم مهم است چه اینکه اگر فرایند مدنظر، قابل اعتماد باشد ولی ورودی کاذب باشد، خروجی صادق نخواهد بود<FootNote No="87" Text="انتقادهای وارد شده بر اعتمادگرایی را میتوان در سه دسته گنجاند: 1.
حال ممکن است سوالی ذهن خواننده را به خود مشغول سازد که اگر چنین است پس چرا گزارههای مشهوری هم هستند که صادقاند؟ اگر بخواهیم سؤال را دقیقتر مطرح کنیم باید بگوییم: اگر شهرت این گزارهها ملاک صدق آنها نیست پس چه امری سبب صدق آنها میشود؟ ابنسینا در پاسخ به ما خواهد گفت که مشهورات صادق، موید به حجتاند و نکتهی ظریفی در آنها وجود دارد که سبب صدق آنان میشود و صرف مشهور بودن ربطی به صدق آنها نخواهد داشت (ابنسینا، 1404ب: 66؛ ابنسینا، 1379: 119؛ ابنسینا، 1383: 122-120) هرچند نکاتی که در باب مشهورات مطرح شد بیفایده نبود و کمکی بود در جهت فهم معنای مشهور بودن یک گزاره اما این مطالب به نحو سلبی در فهم موثر است به این معنی که بدانیم شهرت یک گزاره، معلول چه امری نیست.
"/> با این تفسیر، ابنسینا در فرض مطرح شده از سه عامل بهره برده است: نخست ممیز بودن شخص مفروض؛ دوم نفی هرگونه امری که سبب شود منشأ مشهورات بر شخص مفروض اثرگذار باشد؛ و سوم بهره بردن از قابلیت شک کردن در گزاره به مدد عامل اول (ابنسینا، 1383: 123-121؛ ابنسینا، 1980: 13؛ ابنسینا، 1379: 120-118؛ ابنسینا، 1404ب: 65) مشهورات به ظاهر یا مشهورات فی بادی الرای را هرچند میتوان ذیل مظنونات مطرح کرد ولی میتوان ذیل مشهورات هم از آن سخن گفت."