چکیده:
پژوهش حاضر با هدف بررسی بهرهوری (کارایی و اثربخشی) بانکهای منتخب نظام بانکداری بدون ربای ج.ا.ا ایران انجام شده است. پیشفرض مطالعه این بوده که نظام بانکداری بدون ربا مقدمهای برای بانکداری اسلامی است. روش پژوهش در این مطالعه بر اساس محتوا، توسعهای و از لحاظ نحوه گرداوری دادهها، «تحلیلی – توصیفی» از نوع «پیمایشی» است. شیوه گرداوری دادهها «اسنادی، کتابخانهای و پرسشنامهای» است. در این مطالعه، با استفاده از روش «دلفی» شاخصهای اثربخشی و رویکرد سنجش نهاده و ستانده بانکهای اسلامی احصا شده است. با استفاده از رویکرد شاخص عددی روند شاخص کل عوامل تولید بانکهای تجاری با ملاحظه اثربخشی و بدون ملاحظه اثربخشی سنجیده میشود و با استفاده از رویکرد تحلیل پوششی دادهها (الگوی (vrs کارایی نسبی بانکهای منتخب در دو عرصه (خروجی ارزش افزوده، خروجی درآمد کل) ارزیابی میگردد. یافتههای این مطالعه نشان میدهد متوسط رشد بهرهوری کل عوامل تولید بدون شاخصهای اثربخشی بیش از شاخص بهرهوری با ملاحظه شاخصهای اثربخشی بوده است.
Deferred debts are one of the most important issues in the banking system. Over the past years، the trend of non-performing loans in the Iranian banking system show an increase، and the share of deferred funds to facilities have reached a worrying number. The main question is why the statistics of Iran's non-performing loans have been incremental، in comparison with the conventional banking system، and what are the main reasons for its creation? It happened in spite of the fact that the Iranian banking system is claimed to follow the interest-free banking law. Considering the specialty of the bank in the money market and the lack of expertise of the bank in the real market، the present study investigates the exact nature of the deferred debts in an interest-free banking system; and engages in a pathological study of the present situation. Using a descriptive- analytic method، we conclude that the deferred payment terminology is only relevant to debt. Therefore، It is not relevant to the Islamic contracts such as Mushārakah. Compared with the leasing industry، the banking system is not efficient in the use of Installment sale contracts. Based on the results of the paper، the main reason for the expansion of deferred payments is the improper implementation of Islamic contracts. The findings confirm our hypothesis.
خلاصه ماشینی:
بر اساس روش پژوهشی انتخاب شده، رویکرد شناسایی ستانده و نهاده بانکهای اسلامی و شاخصهای اثربخشی شناسایی شده و مبتنی بر آنها شاخصهای بهرهوری نیروی کار، سرمایه، سپرده و بهرهوری کل عوامل تولید در دو عرصه (با ملاحظه اثربخشی و بدون اثربخشی) سنجیده میشود در آخر، بر اساس الگوی تحلیل پوششی دادهها، کارایی نسبی بانکها ارزیابی میشود.
ب. مطالعات داخلی صدر، سلامی و فیروزآبادی (1385) در مطالعهای، به «اندازهگیری بهرهوری بانکهای اسلامی (مورد بانک کشاورزی)» با رویکرد واسطهگری تعدیلشده پرداختند در این مطالعه، تسهیلات بانکی، سرمایهگذاری و مشارکت در واحدهای تولیدی، خدمات بانکی و سپردههای قانونی بهعنوان ستانده، و داراییهای ثابت (سرمایه)، نیروی کار، سپردههای بانکی، تسهیلات دریافتی از منابع داخلی و نهادههای واسطهای بهعنوان نهاده در نظر گرفته شدند.
رویکرد شناسایی دادهها و ستاندههای بانک (شاخصهای اثربخشی) در این مطالعه، بهمنظور انتخاب رویکرد احصای ستانده و نهاده بانکها در قالب بانکداری اسلامی، از روش دلفی و نظرخواهی از نخبگان استفاده شده است.
سنجش شاخص بهرهوری کل عوامل تولید بدون لحاظ شاخصهای اثربخشی برای محاسبه بهرهوری کل عوامل تولید، از رویکرد «ارزش افزوده» و فرض بازدهی ثابت نسبت به مقیاس و روش «شاخص عددی» استفاده شده است.
در این مطالعه و با استفاده از ادبیات نظری، اهداف قانون عملیات بانکداری بدون ربای جمهوری اسلامی ایران و اساسنامه بانکها شاخصهای اثربخشی احصا شده و با استفاده از روش دلفی و استفاده از نظر خبرگان (تعداد خبرگان در این پژوهش سی تن است) شاخصهای درجه تحقق اهداف بانک متناسب با اساسنامه بانک، سهم تسهیلات قرض الحسنه به کل تسهیلات، نسبت کفایت سرمایه بانک و نسبت مطالبات غیر جاری به کل مطالبات بالاترین امتیاز را داشتند.