چکیده:
تحقیقات علمی در راستای شناخت سبک های مختلف فرش دستباف ایران بسیار محدود می باشند. این مساله همواره مورد توجه شرق شناسان ایرانی و غیر ایرانی بوده است و تعدادی از مطالعات انجام شده در این رابطه نیز فاقد اعتبار علمی می باشند. لذا شناخت ویژگی ها، شیوه های بافت، دار و ابزار قالیبافی و طرح و نقشه فرش دستباف ایران جهت حفظ این هنر- صنعت توسط محققان و اندیشمندان ایرانی امری اجتناب ناپذیر است تا با ثبت اطلاعات، آنها را برای آیندگان محفوظ دارند. هدف از اجرای پژوهش حاضر بررسی یکی از سبک های فرش دستباف ایران است که تولید آن کم کم رو به فراموشی می رود. این پژوهش به روش پیمایشی انجام شده است که پس از مطالعات کتابخانه ای و اسنادی در موضوع مورد پژوهش، در میدان طرح نیز قالیچه های موجود و در حال بافت با روش سرشماری مورد بررسی قرار گرفته و ویژگی های آنها ثبت شده است. نتایج نشان می دهند که این قالیچه ها در مناطق جنوبی استان خراسان به صورت ذهنی باف بوده و در ابعاد کوچک تولید می شوند. زنان قالیباف عرب نظیر سایر زنان عشایر ایران از دار زمینی استفاده می کنند که با شیوه چله کشی ترکی چله کشی شده است. این قالیچه ها دارای بافتی درشت و پرزهای بلند می باشند و با دو پود ضخیم بافته می شوند. نخ چله و پود قالی از جنس پنبه و نخ پرز از جنس پشم می باشد که غالبا با رنگ های جوهری یا ترکیبی از رنگ های جوهری و گیاهی با استفاده از دندانه رنگرزی شده اند. مهمترین طرح های رایج شامل لچک و ترنج، ترنج و ترنج و محرمات می باشد. قالیچه های نمازی با تصاویر نمازگزاران، شتر، مسجد و درخت از طرح های مشهور اقوام عرب رمضانی می باشد.