چکیده:
هدف: یکی از مشکلات رایج کتاب های وقفی، وجین آنهاست. پژوهش حاضر ضمن شناسایی مشکلات کتاب های وقفی در کتابخانه ها، راهکارهایی را از منظر مراجع عظام تقلید، منابع حقوقی و مدیران کتابخانه ها درباره وجین کتاب های وقفی ارائه کرده است.
روش: روش پژوهش کتابخانه ای و پیمایشی است. ابزار گردآوری داده ها، منابع کتابخانه ای، پرسش نامه و مصاحبه بود. از منابع کتابخانه ای برای مبانی نظری، طرح پرسش ها و راهکارهای حقوق موضوعه ایران استفاده شد. از مصاحبه برای کسب نظرهای متخصصان و از پرسش نامه برای اخذ استفتائات از مراجع عظام استفاده شده است.
یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، بین 5 تا100% موجودی کتابخانه های جامعه پژوهش، کتاب های وقفی بوده است. باوجود این، همه مدیران کتابخانه ها وقف _ به ویژه کتاب های خطی و نفیس _ را خوب و مفید دانسته اند. 70% مدیران، پذیرش کتاب های وقفی را منوط به نیازهای واقعی کاربران دانسته اند. از سوی دیگر، کتاب های وقفی برای مجموعه آنها موانعی از قبیل شرایط واقفان، تکراری بودن منابع و نبود امکان وجین را پدید آورده و سبب کمبود فضا و هزینه های نگهداری از آنها برای کتابخانه شده است. با توجه دیدگاه متخصصان، مراجع عظام (به استثنای حضرت آیه الله نوری همدانی) و حقوق موضوعه ایران، اگر کتاب ها آسیب دیده باشند می توان آنها را وجین کرد؛ اما اگر برای کتابخانه دیگری قابل استفاده باشند، می توان کتاب های وقفی را به کتابخانه های دیگر داد.
خلاصه ماشینی:
تحلیل جایگاه وقف در وجین منابع مکتوب از دیدگاه مراجع عظام تقلید، مدیران کتابخانهها و حقوق موضوعۀ ایران رضا کریمی 1 ، ایمان نریمانی 2 چکیده تاریخ ارسال:9/12/96 _ تاریخ پذیرش: 12/3/97 هدف: یکی از مشکلات رایج کتابهای وقفی، وجین آنهاست.
پژوهش حاضر ضمن شناسایی مشکلات کتابهای وقفی در کتابخانهها، راهکارهایی را از منظر مراجع عظام تقلید، منابع حقوقی و مدیران کتابخانهها دربارۀ وجین کتابهای وقفی ارائه کرده است.
از سوی دیگر، کتابهای وقفی برای مجموعۀ آنها موانعی از قبیل شرایط واقفان، تکراریبودن منابع و نبود امکان وجین را پدید آورده و سبب کمبود فضا و هزینههای نگهداری از آنها برای کتابخانه شده است.
پژوهش حاضر با درک این مشکل، در پی پاسخگویی به این مسئله است که مهمترین مشکلات موجودکتابهای وقفی در کتابخانهها چیست و از منظر مراجع عظام، متخصصان و منابع حقوقی وجین کتابهای وقفی در کتابخانهها را با استفاده از چه راهکارهایی میتوان انجام داد؟ هدف اصلی پژوهش مشخصکردن جایگاه وقف در وجین منابع مکتوب از دیدگاه مراجع عظام تقلید، حقوق موضوعه ایران و صاحبنظران.
راهکارهای مناسب برای رفع مشکلات موجود وجین کتاب با توجه به منابع حقوقی چیست؟ در قانون مدنی، در 37 ماده از مواد 55 تا 91 به موضوع وقف پرداختهشده است.
راهکارهای مناسب جهت برونرفت از مشکلات موجود وجین با توجه به نظر مراجع عظام چیست؟ در مصاحبه با مدیران کتابخانهها مشخص شد مهمترین عامل برای اهدانکردن کتابهای وقفی به سایر کتابخانهها، نداشتن اجازۀ کتبی از سوی مراجع عظام تقلید است.
بر اساس یافتههای پژوهش71 % مدیران کتابخانهها معتقدندکتابهای وقفی برای مجموعه آنها موانعی از قبیل شرایط واقفان، تکراریبودن منابع و نبود امکان وجین ایجاد کرده است.