چکیده:
رسانه ها در قالب پیام، نکته های بسیاری را به مردم معرفی می کنند که یکی از مهم ترین آنها مسائل مربوط به سلامتی است. پیام های بهداشتی آن دسته از پیام ها هستند که برای تغییر رفتار افراد در حوزه سلامت طراحی می شوند. این پیام ها باید به افراد اطلاعات را متناسب با دغدغه های آنان ارائه دهند. افراد باید پیام را متناسب با وضعیت خود بدانند، و به رفتارهای توصیه شده در آن نیز عمل کنند. بنابراین، توجه به این نکته مهم است که پیام های سلامت بر اساس اصول و قواعد خاصی طراحی می شوند، یا فقط بر اساس پاره ای از مفروضات ذهنی طراح پیام قرار دارند؟ در این نوشتار که با هدف شناسایی انواع پیام های سلامت محور و قالب بندی پیام ها انجام شده است از روش تحلیل محتوا استفاده شده و 145 مطلب روزنامه های ایران، جام جم و همشهری طی بازه زمانی اردیبهشت 1393 تا شهریور 1394 مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها نشان داد از میان موضوعات مختلف سلامت، روزنامه ها با 8/19درصد، موضوع “منافع مرتبط با سلامت مثل تغذیه مناسب، ورزش، واکسیانسیون و...” را بیش از سایر موضوعات مورد توجه قرار داده اند. خبرهای آگاهی بخش روزنامه ها، با 3/74 درصد درباره “ایجاد شناخت درباره موضوع یا رفتار خاص” است. پیام های آموزشی روزنامه ها، با 8/50 درصد با هدف “ارائه اطلاعات درباره سلامت” است؛ بالاخره “ارائه یک یا چند راه حل یا رفتار ساده برای کاهش تهدید” با 7/33 درصد، بیشترین هدف انتشار پیام های ترغیب کننده را در این روزنامه ها دنبال می کند
خلاصه ماشینی:
بنابراین، توجه به این نکته مهم است که پیامهای سلامت بر اساس اصول و قواعد خاصی طراحی میشوند، یا فقط بر اساس پارهای از مفروضات ذهنی طراح پیام قرار دارند؟ در این نوشتار که با هدف شناسایی انواع پیامهای سلامتمحور و قالببندی پیامها انجام شده است از روش تحلیل محتوا استفاده شده و 145 مطلب روزنامههای ایران، جامجم و همشهری طی بازة زمانی اردیبهشت 1393 تا شهریور 1394 مورد بررسی قرار گرفته است.
این پیامها، به افراد، برای جستوجوی اطلاعات بیشتر، انگیزه داده و موجب حالتهای زیر در مخاطب میشوند: ایجاد شناخت دربارة موضوع مورد بحث یا رفتار پیشنهادی (Recognition)؛ ایجاد فعالیت داوطلبانه بین مخاطبان فرضی (Activation) ؛ استفاده از تأثیر روابط بینفردی و عوامل محیطی به منظور ایجاد انگیزه برای تولید و تبعیت از رفتار پیشنهادی (Compliance)؛ تشویق برای جستوجوی اطلاعات بیشتر دربارة موضوع یا رفتار پیشنهادی (Information seeking)؛ حساس کردن مخاطبان نسبت به پیامهای مشابه (Sensitize)؛ این پیامها شامل عناصری جهت برانگیختن حس جستوجوی فعال در مخاطبان هدف هستند تا او را برای جستوجو در منابع گستردهای، چون تارنماهای اینترنتی، کتابها، مجلههای علمی، برنامههای تلویزیونی و پرسش از صاحبنظران تشویق و ترغیب کند.
توزیع فراوانی مخاطبان هدف مطالب سلامت به تصویر صفحه مراجعه شود پیامهای آگاهیبخش روزنامهها همانطور که در جدول 6 دیده میشود، پیام آگاهیبخش در 8 مقوله کدگذاری شده است، بدین معنی که هدف از پیام آگاهیبخش ایجاد شناخت دربارة مشکل، نشان دادن اهمیت موضوع، ارائه اطلاعات جدید، برانگیختن مخاطب برای فعالیت داوطلبانه، تشویق افراد و حساسسازی آنان برای واکنش به پیامها است.
این موضوع درباره روزنامه جامجم نیز بدین صورت است که در میان 33 مطلب مورد بررسی پیامهای آموزشی سلامت با هدف "ارائه اطلاعات جزئی سلامت" با 4/42درصد، بیشترین فراوانی را و "تشویق و خودکارآمدی" با 3/27درصد، در رتبه بعدی پوشش مطالب آموزشی سلامتقرار دارد.