چکیده:
نشانهشناسی دانشی است که درآن نشانهها، مطالعه، شناسایی و دستهبندی میشوند. قرارگرفتن تصویر در یک قاب آن را به متنی تبدیل میکند که کارکرد نشانهای و دلالتگر پیدا میکند و میتوان لایههای متفاوت را در آن واکاوی کرد.<br /> در آثاری که برای نوجوانان آفریده شده گاهی تنها تصویرکتاب، تصویر روی جلد است. با توجه به این که مخاطب این تصویرها نوجوانانند، و توان درک مفاهیم پیچیده و پنهان را دارند؛ میتوان در این تصاویر استعارههای تصویری، نشانهشناسی و انتزاع را بازیابی کرد. <br /> در این مقاله به نشانهشناسی لایهای تصویر روی جلد چهار اثر برگزیدهی مجموعهی رمان نوجوان امروز از انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان می پردازیم و تلاش میکنیم با کشف رابطهی درون خود متن تصویری و نیز رابطهی آن با متن نوشتاری، لایههای متفاوت رمزگانی را به خوانش بگیریم.<br /> به نظر میرسد در این چهار اثر، تصویرگر در طرح روی جلد به خوانش لایههای روایی متن پرداخته و تلاش کرده است با توجه به ساختار و گونهی متن نوشتاری، متن تصویری جامعی را پیش چشم مخاطب بگسترد و لایههای معنایی متعددی را معرفی کند.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله به نشانهشناسی لایهای تصویر روی جلد سه اثر برگزیدهی مجموعهی رمان نوجوان امروز از انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان پرداختهایم و کوشیدهایم با کشف رابطهی درون خود متن تصویری و نیز رابطهی آن با متن نوشتاری، لایههای متفاوت رمزگانی را به خوانش بگیریم.
پیشینهی پژوهش در حوزهی نشانهشناسی هنر و نشانهشناسی تصویر به طور خاص، آثاری همچون نشانهشناسی هنر (ضیمران، 1383)؛ از نشانههای تصویری تا متن (احمدی، 1382)؛ درآمدی بر آیکونولوژی (عبدی، 1390)؛ نشانه معناشناسی دیداری (شعیری، 1393)، مباحث عمدهای را به نشانهشناسی تصویر اختصاص دادهاند؛ برخی از مقالات مجموعه مقالات دومین هماندیشی نشانهشناسی هنر (1385) و تحلیل نشانهمعناشناختی تصویر (1393) به کوشش حمیدرضا شعیری نیز در زمینهی نشانهشناسی تصویر، راهگشایند؛ اما دربارهی نشانهشناسی لایهای تصویر، تنها فرزان سجودی در مجموعه کتابهای نشانهشناسی خود و به ویژه در نشانهشناسی کاربردی (سجودی، 1390) بحثهای جامعی در این خصوص دارد.
در این پژوهش، هدف، مقایسهی تصویر روی جلد رمانها با یکدیگر نیست؛ تنها نشانههای شمایلی، نمایهای و نمادین را از خلال قاب تصویر باز مییابیم تا مشخص شود تصویرگر چهقدر در برهم چیدن لایههای تصویری با لایههای متنی و زبانی، موفق عمل کردهاست و در ارتباط با کدام لایهها کمکاری و ضعف دارد.
در لایهی بعد، در ارتباط تصویر روی جلد با عنوان اثر، در جایگاه یک پیام زبانی، اولین چیزی که به ذهن میرسد، ماجرای یونس پیامبر و گرفتار شدن او در شکم ماهی است.
بنابراین در مجموع، در این متن، تصویر روی جلد در ارتباط با لایههای متنی عنوان و متن اثر و نیز عناصر پیشمتنی، همچون داستان یونس پیامبر، بیشمتنی تشکیل داده که بسیار عمیق و چندلایه است.