چکیده:
زمینه و هدف: در سالهای اخیر مقوله تمدن نوین اسلامی و چگونگی تحقق آن بهعنوان یکی از اهداف عالیه انقلاب اسلامی ایران، از جمله مباحثی است که در بیانات مقام معظم رهبری بهعنوان یکی از چشماندازهای ایران اسلامی مطرح شده است. نهاد دولت اصلیترین نهادی است که در جوامع بشری به منظور تحقق تمدنی خاص شکل می گیرد. از آنجا که یکی از نیازهای مشترک دولتها نیاز به نظم و امنیت است، آنها با تشکیل نهادهای نظامی و انتظامی در صدد تامین نظم اجتماعی، امنیت و احساس امنیت در میان شهروندان بر میآیند. این پژوهش با در نظر گرفتن ویژگیهای پلیس در جمهوری اسلامی ایران، کارکردهای آن را به مثابه پیشران در تحقق تمدن نوین اسلامی بررسی و پیشنهادهایی ارائه میکند. روش: این مقاله پژوهشی کیفی و از منظر روش توصیفی- تحلیلی است و از روش اسنادی برای جمعآوری دادهها استفاده شده است. یافتهها و نتایج: پلیس در فرآیند تکوین تمدن نوین اسلامی، پیشران در تحقق موارد زیر است: تامین نظم اجتماعی وامنیت، نهادینهسازی امر به معروف و نهی از منکر، نهادینهسازی جامعهپذیری و قانونگرایی، عدالتگستری، دفاع از حقوق شهروندی، مبارزه با فساد، حسگری و دیدهبانی مسائل مکتوم اجتماعی، حمایت و بسیج مردم از نظام سیاسی و تقویت فرهنگ مدیریت جهادی و انقلابی.
خلاصه ماشینی:
بر این اساس ملاحظه می شود کـه در ایـن رویکـرد جدیـد پیشـگیری از جـرم محـدوده گسترده تری از ایجاد تغییر و تحول در فعالیت های متداول نظام عدالت کیفری و پلـیس را شامل میشود که در این میان یکی از عوامل تأثیرگذار، همکاری نهادهای گونـاگون در عرصه پیشگیری از جرم است که مهمترین آنها خود جامعه محلی، و ارتباط پلیس بـا آن است (فرجیها، ١٣٨٧، ص ١٤).
بنابراین به نظر میرسد با توجه به این نوع رویکرد درخصوص پلیس و نهادهای انتظـامی و با توجه به مولفه ها و شاخص های تحقق تمدن اسلامی نوین ، مهمترین زمینـه هـایی کـه پلیس آرمانی در جمهوری اسلامی ایران میتواند در آنها نقش پیشرانی بـه سـوی تحقـق تمدن نوین اسلامی ایفا کند به شرح زیر است : پیشرانی در تامین نظم اجتماعی و امنیت : استقرار نظـم اجتمـاعی و امنیـت در یـک جامعه از مهمترین نشانه های تحقق عقلانیت در آن جامعه محسوب میشود.
نیـروی انتظـامی یکی از وظایف بنیادین و اصلیاش دفاع از ارزش های اسلامی است ، ٢ که نتیجه طبیعـی این دفاع هوشمندانه و منطقی، نهادینه شدن قانون گرایی و هنجارها و ارزش ها در جامعـه و روابط میان مردم و گروه های مختلـف اجتمـاعی اسـت و مـاموران متعهـد و هوشـمند نیروی انتظامی میتوانند در فرآیند نهادینـه سـازی هنجارهـا وارزش هـای اسـلامی نقـش مهمی را ایفا کنند؛ بنابراین نهاد پلیس نقش پیشرانی در فرآینـد جامعـه پـذیری مـردم در فرآیند تحقق تمدن نوین اسلامی را دارا است .