چکیده:
آموزشهای زیست محیطی در دورههای تحصیلی مختلف میتواند نقش موثری در بسیج افکار عمومی جهت حفاظت از محیط زیست داشته باشد. با توجه به نقش کتابهای درسی علوم دورة متوسطه در این زمینه، هدف از این پژوهش بررسی محتوای کتابهای درسی علوم تجربی از لحاظ توجه به آموزشهای زیست محیطی است. این پژوهش به روش تحلیل محتوای کمی انجام شد. جامعه و نمونه آماری شامل تمام کتابهای علوم تجربی دورة اول متوسطه در سال تحصیلی 1396-1395 است که به شیوة کدگذاری قیاسی بررسی شدند. جهت اعتبار بخشی به یافتهها، از دو کدگذار دیگر نیز استفاده شد و میزان توافق میانکدگذارها برابر با90% به دست آمد. یافتهها بیانگر آن است که مقولههای آموزش محیط زیست به صورت (65%)متن، (11%) پرسش،(21%)تکلیف و(13%) تصویر قرار گرفتهاند. همچنین مقولههای آموزش محیط زیست در بعد شناختی (78%) و در ابعاد نگرشی (17%) و مهارتی (13%) است. مهمترین نقطه قوت کتابهای مورد بررسی، توجه به سطوح بالای شناختیدر طراحی تکالیف گروهی است. اما به قدر کافی توجه نکردن به اصول سازماندهی در ارائة محتوا، به ویژه در پایة هشتم، به عنوان مهمترین ضعف این کتابها، محسوب میشود. از مهمترین پیشنهادهای ارائه شده براساس یافتههای این پژوهش میتوان به این موارد اشاره کرد: اعمال دیدگاههای برنامهریزان درسی در مورد چگونگی رعایت اصول سازماندهی محتوا؛ نیازسنجی نیمه متمرکز درمورد مسائل زیست محیطی کشور و طراحی و تدوین کتابی فعالیتمحور در حوزة آموزش حفاظت از محیط زیست؛ چگونگی طراحی فعالیتهایی جهت ارتقای نگرش و مهارتهای دانشآموزان در کتاب موجود.
خلاصه ماشینی:
از مهمترین پیشنهادهای ارائه شده براساس یافته های این پژوهش می توان به این موارد اشاره کرد: اعمال دیدگاه های برنامه ریزان درسی در مورد چگونگی رعایت اصول سازماندهی محتوا؛ نیازسنجی نیمه متمرکز درمورد مسائل زیست محیطی کشور و طراحی و تدوین کتابی فعالیت محور در حوزة آموزش حفاظت از محیط زیست ؛ چگونگی طراحی فعالیت هایی جهت ارتقای نگرش و مهارت های دانش آموزان در کتاب موجود.
به همین دلیل در نظام ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1 Campbell, Medina-Jerez, Erdogan & Zhang 2 Jickling 3 Hodson 4 Hart 5 Georgopoulos, Birbili & Dimitriou 6 Simplicio, Cordova and Oliveira-Filho 7 Sukarjita & et.
نتایج پژوهش آنها نشان داد که اگر چه ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1 Simplicio, Cordova and Oliveira-Filho 2 Contel, Ferrandis and Ferrandis پرداختن به مساله آلودگی نوری در اهداف برنامه درسی رسمی مطرح شده است ، در کتاب های علوم پایه های اول و دوم متوسطه به ندرت به این مساله یا ابعاد توجه شده است .
والدراما-هرناندز، آلکانتارا و لمون ٨(٢٠١٧) نیز با استفاده از رویکری ترکیبی (استفاده از ابزارهای پرسشنامه و مصاحبه ) به این مساله پرداختند که معلمان اسپانیا در سطوح مختلف آموزشی چه درکی از آموزش زیست محیطی ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1 Contel, Ferrandis and Ferrandis 2 Hoang & Kato 3 Oguz and associate 4 Slavoljub 5 Anthropocentric 6 Ecocentric 7 Nature and Biosphere 8 Valderrama-Hernandz, Alcantara and Limon دارند و چه روش هایی را عملا در مورد آموزش حفاظت از محیط زیست به کار میبرند؟ نتایج آنها نشان داد که معلمان علاقه مند هستند تا به درکی بیشتر و پیچیده تر از مسائل زیست محیطی دست یابند اما آنها عملا اقدام و عمل موثری در زمینۀ آموزش های زیست محیطی، انجام نمیدهند.