چکیده:
هدف این مقاله مطالعه بخش علیای رودخانه میناب در بخش جلگه ای ( محدوده سد تا پل میناب )
و بررسی مکانیزم فرسایش رود و عکس العمل کانال رود از نقطه نظر الگو و نیمرخ طولی و عرضی
در مقابل ساختمان زمین شناسی می باشد. به منظور بررسی تغییرات شیب بستر، نیمر خ طولی
رودخانه با استفاده از نقشه های با مقیاس 1:20000 تعیین گردید. برای شناسایی و نوع عملکرد
فرسایش در آبراهه ، با توحه به تعداد زیاد مقاطع در این واحد ژئومورفولوژی (آبراهه )، 4 مقطع را در
مکانهای مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار داده ایم. در حال حاضر، وضعیت بستر رودخانه میناب ،
در اثر کاه ش تدریجی بار جامد حاصل از حوضه آبخیز میناب به علت احداث سد و گیر افتادن
رسوبها، مخصوصا رسوبهای درشت دانه در دریاچه سد، به صورت پایین رفتن نیمرخ در تمام طول
مسیر رودخانه می باشد. مقطع عرضی 242 اولین مقطع عرضی بعد از سد مینا ب می باشد عرض
بستر اصلی رودخانه در این مقطع حدود 70 متر است (تنگ ترین و عمیق ترین بخش رودخانه ). این
0 متر) در کل مسیررودخانه برخوردار است . علت آن مربوط / مقطع از بیشترین تغییرپذیری ( 447
به سنگ بستری است که رودخانه بر روی آن جریان دارد. بالا بودن تراز سطح آب رودخانه به علت
تنگ بودن مقطع جریان ، عدم نفوذپذیری آب و نزدیک بودن به دریچه های تخلیه سد می باشد.
مقطع شماره 236 نیز در سنگ بستر جریان داشته ولی تغییرپذیری بستر (معادل 009 / - متر) و
تراز خط تالوگ آن کمتر می باشد که ناشی از کاهش تراز آب و گستردگی بستر رودخانه م ی باشد.
مقطع شماره 222 از عریض ترین بخش مسی ر ، از تغییر پذیری متوسطی برخوردار است . فرسایش
در این مقطع 042 / - متر است . مقطع 207 در مجاورت پل میناب و محل ورود رودخانه ب ه دلتای میناب می باشد. بالا بودن تغییر پذیری به علت وجود رسوبهای کمتر فرسایش یافته کف بستر
می باشد که توانسته در مقابل جریان آب مقاومت بیشتری از خود نشان دهد. بطورکلی رودخانه
میناب از سد تا پل بعنوان یک واحد ژئومورفولوژیکی، به سه بخش با بستر تنگ و عمیق ،
بسترعریض با عمق کم و بستر تنگ با عمق متوسط تقسیم می شود.
خلاصه ماشینی:
در مجموع ٢٢ مقطع مربوط به بالا دست پل یعنی واحد آبراهه ای رودخانه میناب تهیه و برای شناسایی و نوع عملکرد فرسایش در آبراهه ، ٤ مقطع را در مکانهای مختلف ( بر اساس هر گونه تغییری اعم از شیب کف ، شکل مقطع ، نوع و اندازه ذرات تشکیل دهنده بستر) مورد تجزیه و تحلیل قرار داده ایم .
این وضعیت نشان دهنده بستر سنگی است اما همانطور که گفتیم سنگ کف آبراهه رودخانه میناب حالت تناوب داشته و دارای میان لایه های مارن ، شیل ، مادستون ، رس وسیلت می باشد که به شدت در مقابل دینامیک آبهای جاری حساس بوده و به سرعت بوسیله آب برداشت شده و غلظت آنرا بالا می برد و باعث فرسایش بستر می شود.
به علت وجود شاخه های فرعی و فرسایش پشته رسوبی ، رسوب درشت دانه بستر (شن و ماسه و گراول ) این مقطع از رودخانه دارای افزایش چشمگیری است بطوری که بار بستر آن حدود ٧٠٤ تن در روز برآورد شده است (جدول ١).
مقطع شماره ٢٠٧: آخرین مقطع در واحد آبراهه که در مجاورت پل میناب برداشت شده است حکایت از تغییرپذیری وضعیت ژئومورفولوژیکی بستر و کناره های آن نسبت به مقاطع قبلی دارد (شکل ٦).
مقطع ٢٠٧: این مقطع در مجاورت پل میناب برداشت شده است و حکایت از تغییرپذیری وضعیت ژئومورفولوژیکی بستر و کناره های آن نسبت به مقاطع قبلی دارد.
Application of the river Style framework in the catchment, New South Wales, Australia, Applied Geography 22: 91-122.